μία πρωτοβουλία του Συνδέσμου των 21 Τοπικών Αυτοδιοικήσεων Βορειοανατολικής Αθήνας για την «Μέρα Χωρίς Αυτοκίνητο» (Car Free Cities)
Εμείς οι αιρετοί εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,
Είμαστε δεσμευμένοι για την ευημερία των τωρινών και των μελλοντικών γενεών και εργαζόμαστε για περισσότερη κοινωνική ισότητα και δικαιοσύνη, εναντίον της φτώχιας και του κοινωνικού αποκλεισμού, για ένα βιώσιμο και υγιές περιβάλλον στις πόλεις μας,
αξιολογούμε και σεβόμαστε στις πολιτισμικές διαφορές, τις διαφορές φυλών, θρησκειών και ηλικιών στις τοπικές κοινωνίες μας, αναγνωρίζοντας ότι συμβάλλουν στην κοινωνική υγεία των πόλεών μας,
πιστεύουμε ότι η οικονομία, μία ανθρώπινη δραστηριότητα που μετασχηματίζει τους φυσικούς πόρους σε αγαθά και υπηρεσίες για την ικανοποίηση κοινωνικών και ατομικών αναγκών, πρέπει να γίνει κοινωνικά δίκαιη και περιβαλλοντικά αποδεκτή, αποφεύγοντας την αλόγιστη κατανάλωση των μη ανανεώσιμων πόρων,
δεχόμαστε το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί για τη βιώσιμη ανάπτυξη, θέλουμε να εμπλέξουμε τους πολίτες στη λήψη των αποφάσεων, συνεργαζόμαστε με όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, με τις τοπικές επιχειρήσεις, τους κοινωνικούς φορείς και τις μη κυβερνητικές κοινωνικές οργανώσεις,
επιδιώκουμε μία ολοκληρωμένη βιώσιμη τοπική αστική ανάπτυξη, που δεν εξαντλεί τα διαθέσιμα αποθέματα γης και φυσικών πόρων, διαχειρίζεται τους ενεργειακούς πόρους και τις τοπικές μετακινήσεις, αντιμάχεται τον κοινωνικό αποκλεισμό, την ανεργία και την φτώχια,
είμαστε ενωμένοι στο κοινό μας ιδανικό, ότι ένας ειρηνικός κόσμος είναι προαπαιτούμενο για μία βιώσιμη κοινωνία.
Mε την ευκαιρία της παγκόσμιας εκστρατείας για την ημέρα χωρίς αυτοκίνητο, θέλουμε να συμβάλλουμε σε έναν κρίσιμο τομέα της Βιώσιμης Ανάπτυξης, τις μετακινήσεις, καταθέτοντας την ακόλουθη διακήρυξη – Χάρτα, γιατί οι Μετακινήσεις αποτελούν σημαντικό παράγοντα στην ανάπτυξη των πόλεών μας.
Εμείς οι αιρετοί εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αναγνωρίζουμε ότι δεν υπάρχουν μονοσήμαντες και μαγικές λύσεις στα προβλήματα των αστικών μετακινήσεων. Το σημερινό μέγεθος του προβλήματος και κυρίως η δυναμική του, μας οδηγούν σε μία πλήρη αναθεώρηση και ολοκληρωμένη προσέγγιση των συστημάτων των αστικών μετακινήσεων και της κινητικότητας. Μας υποχρεώνει να εργαστούμε εντατικά στα θέματα των μετακινήσεων με στόχους:
τη διατύπωση νέων πολιτικών και στρατηγικών,
την εξασφάλιση πρόσθετων επενδύσεων,
τα εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα,
την ανανέωση στην τεχνολογία κινητήρων και καυσίμων,
την επισταμένη εξέταση κοινωνικών και οικονομικών πλευρών, όπως η απασχόληση στους τόπους εργασίας μέσα στις πόλεις μας,
τα νέα χωρικά, θεσμικά και δημοσιονομικά μέτρα, που θα οδηγούν στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στις αστικές περιοχές.
Απαιτείται σαφής πολιτική δέσμευση, πνεύμα συνεργασίας και διάδοση των εμπειριών.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η Κεντρική Διοίκηση, οι πολίτες και οι Επιχειρήσεις, καλούνται σε μία διαρκή και γόνιμη συνεργασία, για τα όλα αυτά και όχι μόνο.
Απευθυνόμαστε στην Κυβέρνηση, τη Βουλή και τα κόμματα για κοινή δέσμευση στα παρακάτω σημεία
Η Ποιότητα και η ανάπτυξη των Μαζικών Μεταφορών είναι η μόνη αποτελεσματική λύση στο πρόβλημα των μετακινήσεων. Απαιτούνται :
Επενδύσεις σε υψηλής ποιότητας μέσων σταθερής τροχιάς και λεωφορείων.
Συμπληρωματικά μέτρα όπως πληροφόρηση, τιμολογιακή πολιτική εισιτηρίων, σύνδεση των συγκοινωνιακών συστημάτων του μετρό, του τραμ και των λεωφορείων, ενδοδημοτικές και διαδημοτικές συγκοινωνίες με βάση διαπιστωμένες ανάγκες μετακινήσεων προτεραιότητα κυκλοφορίας στα ΜΜΜ,
διαδρομές αποκλειστικής χρήσης λεωφορείων,
αυστηρή τήρηση των λεωφορειόδρομων
εύκολη προσβασιμότητα στα μαζικά μέσα μεταφοράς.
Το κόστος των αστικών μεταφορών είναι υψηλό και πρέπει να μειωθεί. Οι διαπιστωμένες αρνητικές συνέπειες των μεταφορών στην οικονομία και το περιβάλλον πρέπει να θεωρούνται πλέον μη αποδεκτές.
Κάθε δημοσιονομικό μέτρο που ενθαρρύνει τη χρήση των ΔΜΜΜ και των καθαρών οχημάτων, πρέπει να συνοδεύεται από μέτρα αποτροπής της χρήσης του Ι.Χ. και της ενίσχυσης των ΔΜΜΜ.
Η τιμολογιακή πολιτική στα αστικά διόδια πρέπει να μην επιβαρύνει την μεταφορά εμπορευμάτων, αγαθών και ΜΜΜ αλλά να είναι αποτρεπτική για το ιδιωτικό αυτοκίνητο.
Η ελεγχόμενη στάθμευση στον δημόσιο χώρο με χρονοχρέωση πρέπει να εφαρμοστεί γενικευμένα στις ζώνες των κέντρων των πόλεων, με δίκαιη τιμολογιακή πολιτική για τους εργαζόμενους, με καθορισμό ζωνών για χρήστες με υψηλή προτεραιότητα ή συχνή χρήση και με ενθάρρυνση των καθαρών οχημάτων.
Οι πολιτικές δεσμεύσεις για αυτήν την τιμολογιακή πολιτική πρέπει να τηρούνται ανεξάρτητα της θητείας της κεντρικής ή τοπικής διοίκησης.
Οι αυξανόμενες μεταφορές αγαθών και εμπορευμάτων προκαλούν υψηλή μόλυνση, εκπομπή σωματιδίων, θόρυβο και απαιτούν μεγάλο ποσοστό του διαθέσιμου χώρου και αντιμάχονται τους άλλους χρήστες των οδικών συστημάτων.
Πρέπει να διατηρήσουμε να ενισχύσουμε και να προωθήσουμε:
την επέκταση της υποδομής του τραίνου,
την συλλογή και διανομή των εμπορευμάτων κατά τη νύκτα με οχήματα χαμηλού θορύβου για την εξυπηρέτηση των εμπορικών περιοχών,
τη δημιουργία σταθμών μεταφόρτωσης των αγαθών λιανικού εμπορίου στα κέντρα των πόλεών μας,
την επιβολή τεχνολογίας χαμηλού θορύβου στα φορτηγά και τον περιορισμό της κυκλοφορίας τους σε τμήμα μόνον του οδικού συστήματος, ορισμένες ώρες.
να ανασχεδιάσουμε το σύστημα των δρόμων, ώστε να εξασφαλίζεται η βασική πρόσβαση των οχημάτων που εξυπηρετούν τις τοπικές μας οικονομίες.
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, οι εκπομπές καυσαερίων, ο θόρυβος και η χωρική τους έκφραση πρέπει να βρίσκονται στο κέντρο της προσοχής και των πολιτικών μας.
Πρέπει να απαιτήσουμε την αυστηρή εφαρμογή και στη χώρα μας των Οδηγιών της ΕΕ, που στην Ευρώπη έχουν εφαρμοστεί με αξιόλογα αποτελέσματα τα τελευταία χρόνια για όλα τα μηχανοκίνητα μέσα.
Πρέπει να απαιτήσουμε ολοκληρωμένα συστήματα μαζικών μεταφορών χαμηλών εκπομπών και να διατεθούν αυξημένοι πόροι για τις Δημόσιες Συγκοινωνίες και να προβάλλονται οι μορφές μετακινήσεων που μειώνουν την εξάρτηση από το ιδιωτικό αυτοκίνητο.
Απαιτείται η τακτική μέτρηση του δείκτη αναλογίας εκπομπών ρύπων ανά χιλιόμετρο ανά άτομο.
Οι τεχνολογίες εναλλακτικών καυσίμων αναπτύσσονται εντατικά αλλά ακόμη αργούν πολύ. Πρέπει όμως να τονιστεί ότι δεν θα λύσουν τα προβλήματα : οι απαιτήσεις δημόσιου χώρου και η απειλή ατυχημάτων δεν αποτρέπεται, ενώ επιβάλλεται η χρήση τους να συνδυάζεται με τηλεματική και κατάλληλο χωρικό σχεδιασμό.
Ωστόσο οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης επιβάλλεται να προωθήσουν στους στόλους των υπηρεσιακών οχημάτων τους τόσο τα εναλλακτικά καύσιμα (όπως ηλεκτρική ενέργεια, μεθάνιο, αέριο κλπ) όσο και τους νέας γενιάς τεχνολογίας κινητήρες.
50 χρόνια διαφήμισης των αυτοκινητοβιομηχανιών και των εταιρειών καυσίμων επέφεραν τεράστια επιρροή στην κοινή γνώμη και στον τρόπο ζωής. Η ανατροπή των καταναλωτικών προτύπων που επέβαλαν δεν θα είναι εύκολη και γρήγορη υπόθεση. Πρέπει:
να υπάρξει περιορισμός στην διαφήμιση των αυτοκινήτων από τα ΜΜΕ και του εξαρτημένου προτύπου ζωής που προωθούν,
να προετοιμαστούν δημοσιονομικά μέτρα και ολοκληρωμένα προγράμματα αναπλάσεων, για να μετριαστεί η αρνητική επιρροή των μετακινήσεων στην οικονομία και στο περιβάλλον.
Απευθυνόμαστε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους πολίτες :
Οι αστικές μετακινήσεις έχουν γίνει ένα από τα πιο ευαίσθητα πεδία πολιτικής. Η επιτυχία ή η αποτυχία μέτρων σχετικών με τις μετακινήσεις στις πόλεις μας έχουν σοβαρές πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες. Εμείς πρέπει :
να αναζητούμε συνεχώς νέες μορφές προβολής νέων προτύπων για την ευαισθητοποίηση και αφύπνιση των πολιτών εξειδικεύοντας τη δράση μας σε κάθε ηλικία, που θα τους οδηγήσει προοδευτικά σε νέες συμπεριφορές.
να επιδιώξουμε την εμπλοκή των τοπικών επιχειρήσεων στον σχεδιασμό της μεταφοράς και μετακίνησης αγαθών, εμπορευμάτων και ανθρώπων,
να συνεργαστούμε με τα Σχολεία και να απαιτήσουμε να καθιερωθεί μάθημα κυκλοφοριακής αγωγής των παιδιών από τις πιο μικρές ηλικίες,
να ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή όλων των τοπικών κοινωνικών φορέων στη λήψη απoφάσεων για τις μετακινήσεις,
να προβάλλουμε συνεχώς τα πλεονεκτήματα των λύσεων που επιτεύχθηκαν.
Η προβολή και η πρακτική εμπλοκή μας στις δράσεις της Ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τις ημέρες χωρίς αυτοκίνητο, είναι αποφασιστικής σημασίας στην εκστρατεία για ποιότητα ζωής στις πόλεις μας.
Τα τοπικά κέντρα μας πρέπει να γίνουν πιο ελκυστικά για την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση, ώστε να έλκουν επιχειρήσεις υπηρεσιών και εμπορίου και έδρες εταιρειών, διατηρώντας όμως την κλίμακα της πόλης, τον χαρακτήρα της και την κατοικία σε αυτά.
Πρέπει να διατυπωθούν σαφείς πολιτικές και να ληφθούν θεσμικά μέτρα για τη χωροθέτηση των εμπορικών κέντρων και των κέντρων αναψυχής για κάθε πόλη ξεχωριστά, που να περιλαμβάνουν και τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις γι’ αυτά.
οι εκτεταμένες πεζοδρομήσεις
η κυκλοφορία μόνο των μαζικών μέσων μετακινήσεων, πεζών και ποδηλατών σε αυτά
η οργάνωση περιφερειακών χώρων στάθμευσης και park and rides που εξασφαλίζουν πρόσβαση στο λιανικό εμπόριο, έχει αποδειχθεί ότι επιφέρουν οικονομική ευημερία στα τοπικά κέντρα των πόλεων.
Οι κεντρικές περιοχές και τα κέντρα των γειτονιών μας, πρέπει να γίνουν κέντρα πολιτισμού και ευχάριστης διαβίωσης.
Ο πεζός, ο ποδηλάτης και τα άτομα με ειδικές ανάγκες είναι παραμελημένοι χρήστες στις πόλεις. Δεν διαθέτουν ομάδα πολιτικής πίεσης και καμία βιομηχανία δεν δεσμεύεται για τις ανάγκες τους, παρόλο ότι αποτελούν τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών. Εμείς πρέπει :
να προωθούμε κυκλοφοριακές μελέτες που περιλαμβάνουν ρυθμίσεις όχι μόνο για τις μηχανοκίνητες μετακινήσεις.
να κερδίσουμε χώρο στο υπάρχον οδικό δίκτυο για να κάνουμε πιο ευχάριστο το περπάτημα, μειώνοντας τον χώρο που καταλαμβάνουν τα αυτοκίνητα και μειώνοντας την επίδραση της κυκλοφορίας τους, να αυξήσουμε το αστικό πράσινο, να χαράξουμε ένα ευρύτατο δίκτυο ποδηλάτου σε κάθε γειτονιά σε κάθε πόλη.
Οι δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας (woonerfs), όπου εφαρμόστηκαν, έχει αποδειχθεί ότι κερδίζουν ποιότητα για τον πολίτη και το περιβάλλον
.
Η κατάσταση που επικρατεί στις Μετακινήσεις επηρεάζει αρνητικά την κινητική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών. Δημιουργεί ανάγκες αναζήτησης νέων συνθηκών ποιότητας ζωής στις οικογένειες και ωθεί σε σημαντικό βαθμό το φαινόμενο της συνεχούς προαστιοποίησης. Το να ξανασχεδιάσουμε τους δημόσιους χώρους έτσι ώστε να εξασφαλίζεται τόπος για παιχνίδι και κοινωνικότητα στους δρόμους της γειτονιάς, είναι μία δαπανηρή υπόθεση, αλλά οφείλουμε να δούμε την αστική ποιότητα ζωής σαν αναγκαίο κοινωνικό αγαθό. Εν τέλει, κοστίζει πιο φθηνά να αναπλάσουμε τις πόλεις μας παρά να φτιάχνουμε διαρκώς καινούριες, που πολύ σύντομα αποκτούν τα χαρακτηριστικά των παλιών.
Ο αυξανόμενος χώρος που απαιτούν οι μετακινήσεις και η στάθμευση των οχημάτων στις πόλεις μας συχνά παραγνωρίζεται. Όμως ο αστικός χώρος είναι ένας περιορισμένος και πολύτιμος πόρος.
Να ενθαρρύνουμε τους πολίτες, ώστε οι μετακινήσεις σε απόσταση 3 χλμ που αποτελούν σήμερα το 30% του συνόλου των μετακινήσεων να γίνονται με τα πόδια ή το ποδήλατο, παρέχοντας τους εναλλακτικές λύσεις.
Να αναδιαχειριστούμε το δημόσιο χώρο για να γίνει πιο φιλικός και πιο κοντά στην ανθρώπινη κλίμακα.
να προωθήσουμε τις σύγχρονες μορφές κτήσης και χρήσης του αυτοκινήτου –car sharing και car pooling.
Να προωθήσουμε νέες θεσμικές διατάξεις για τη στάθμευση των ιδιωτικών αυτοκινήτων και ο χώρος στάθμευσης να αναγνωριστεί σαν κοινωνική περιουσία, τα αυτοκίνητα που σταθμεύουν στους δρόμους πρέπει να μειωθούν.
Η Τηλεματική είναι ένα χρήσιμο μέσο αλλά όχι πανάκεια. Βοηθά στην βελτιστοποίηση των συνθηκών κυκλοφορίας, των συγκοινωνιών και της μεταφοράς αγαθών αλλά δεν λύνει την συμφόρηση. Πολύ σύντομα ένα σύστημα τηλεματικής αναιρείται από την αύξηση της κυκλοφορίας.
Πρέπει να αναπτύξουμε συστήματα πληροφόρησης των πολιτών, που θα διευκολύνουν υπηρεσίες όπως ενοικίαση ποδηλάτων (city bikes), αυτοκινήτων, car sharing, car pooling, έξυπνες κάρτες, κλπ.
απαιτείται να λυθούν πολλά ζητήματα οργάνωσης, θεσμικής κατοχύρωσης, χρηματοδότησης, εκπαίδευσης, και ίδρυσης των κατάλληλων φορέων.
Η γενίκευση των χρήσεων γενικής κατοικίας, με πρόσχημα την ελευθερία της επιχειρηματικότητας και την «ζωντάνια» παραδοσιακών περιοχών κατοικίας, αλλοίωσε την δομή των γειτονιών και των κεντρικών περιοχών, προσέλκυσε την χωροθέτηση οχλουσών εν τέλει χρήσεων, επέτεινε την φόρτιση των γραμμικών κέντρων, πολλαπλασίασε τις μετακινήσεις εμπορευμάτων και ανθρώπων. Οι αστικές περιοχές των Δήμων μας τείνουν να γίνουν «γενικές πόλεις», άμορφες, χωρίς χαρακτήρα και ταυτότητα, χωρίς δομή και ποιότητα, όλες σχεδόν απόλυτα ίδιες.
Πρέπει λοιπόν να εξυγιάνουμε σταδιακά τις πόλεις μας,
να αποτρέψουμε με αποτελεσματικά θεσμικά μέτρα την περαιτέρω ανεξέλεγκτη εγκατάσταση χρήσεων που επιβαρύνουν τις μετακινήσεις και το περιβάλλον, να βρούμε λύσεις σε συνεργασία με τις τοπικές επιχειρήσεις,
να ξαναδώσουμε την ταυτότητα στα κέντρα των γειτονιών μας.
Το σύγχρονο μοντέλο ανάπτυξης της Αθήνας διατυπώθηκε το 1985 με το ΡΣΑ. Σήμερα, στις συνθήκες της νέας διεθνοποίησης οφείλουμε να επαναπροσδιορίσουμε και να προσαρμόσουμε το ρόλο της στον εθνικό χώρο, την Ευρώπη, τα Βαλκάνια, την Μεσόγειο συλλογικά. Οι αποφάσεις αυτές πρέπει να παρθούν σε γνώση των τοπικών κοινωνιών, με την συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Τυχόν βιαστικές επιλογές κάτω από την πίεση ή το πρόσχημα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 υπονομεύουν τους περιορισμένους φυσικούς πόρους της Αττικής και τις μελλοντικές γενεές. Ειδικά για τα μεγάλα οδικά έργα που δρομολογούνται στην περιοχή της Αθήνας κανένα οδικό έργο δεν πρέπει να προωθηθεί χωρίς το αντίστοιχο συγκοινωνιακό του μέσο, διαφορετικά θα ωθήσει σε περαιτέρω εξάρτηση από το ιδιωτικό αυτοκίνητο.
Η Ολυμπιακή προετοιμασία της Αθήνας πρέπει να είναι μία Βιώσιμη Ολυμπιακή Προετοιμασία, που σημαίνει:
να ικανοποιήσουμε τις σημερινές ανάγκες της πόλης και της κοινωνίας της, και τις ανάγκες των Αγώνων, χωρίς να στερούνται οι επερχόμενες γενεές την δυνατότητα να ικανοποιήσουν τις δικές τους,
ένα μακροχρόνιο σχέδιο, έναν οικονομικό προγραμματισμό στα μέτρα μας και σαφείς ανάλογες πολιτικές δεσμεύσεις σε μία κατεύθυνση Βιώσιμης Ανάπτυξης της Αθήνας σαν ένα μητροπολιτικό αστικό σύστημα, όπου οι Αγώνες είναι η μόνο η ευκαιρία, όλα τα Ολυμπιακά έργα, που εκ προοιμίου έλκουν μετακινήσεις, όπου και αν χωροθετηθούν, πρέπει να συνοδεύονται με όλα τα αναγκαία έργα προσαρμογής του στην αστική περιοχή υποδοχής.
Απευθυνόμαστε σε όλους γιατί
το μέλλον της ανθρωπότητας βρίσκεται στις πόλεις. Αν δράσουμε τώρα οι πόλεις μας μπορούν να γίνουν πόλεις της χαράς και ελπίδας.-
Βίλα Καζούλη
Αθήνα, 21 Σεπτεμβρίου 2001
Εμείς οι αιρετοί εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης,
Είμαστε δεσμευμένοι για την ευημερία των τωρινών και των μελλοντικών γενεών και εργαζόμαστε για περισσότερη κοινωνική ισότητα και δικαιοσύνη, εναντίον της φτώχιας και του κοινωνικού αποκλεισμού, για ένα βιώσιμο και υγιές περιβάλλον στις πόλεις μας,
αξιολογούμε και σεβόμαστε στις πολιτισμικές διαφορές, τις διαφορές φυλών, θρησκειών και ηλικιών στις τοπικές κοινωνίες μας, αναγνωρίζοντας ότι συμβάλλουν στην κοινωνική υγεία των πόλεών μας,
πιστεύουμε ότι η οικονομία, μία ανθρώπινη δραστηριότητα που μετασχηματίζει τους φυσικούς πόρους σε αγαθά και υπηρεσίες για την ικανοποίηση κοινωνικών και ατομικών αναγκών, πρέπει να γίνει κοινωνικά δίκαιη και περιβαλλοντικά αποδεκτή, αποφεύγοντας την αλόγιστη κατανάλωση των μη ανανεώσιμων πόρων,
δεχόμαστε το μερίδιο ευθύνης που μας αναλογεί για τη βιώσιμη ανάπτυξη, θέλουμε να εμπλέξουμε τους πολίτες στη λήψη των αποφάσεων, συνεργαζόμαστε με όλα τα επίπεδα διακυβέρνησης, με τις τοπικές επιχειρήσεις, τους κοινωνικούς φορείς και τις μη κυβερνητικές κοινωνικές οργανώσεις,
επιδιώκουμε μία ολοκληρωμένη βιώσιμη τοπική αστική ανάπτυξη, που δεν εξαντλεί τα διαθέσιμα αποθέματα γης και φυσικών πόρων, διαχειρίζεται τους ενεργειακούς πόρους και τις τοπικές μετακινήσεις, αντιμάχεται τον κοινωνικό αποκλεισμό, την ανεργία και την φτώχια,
είμαστε ενωμένοι στο κοινό μας ιδανικό, ότι ένας ειρηνικός κόσμος είναι προαπαιτούμενο για μία βιώσιμη κοινωνία.
Mε την ευκαιρία της παγκόσμιας εκστρατείας για την ημέρα χωρίς αυτοκίνητο, θέλουμε να συμβάλλουμε σε έναν κρίσιμο τομέα της Βιώσιμης Ανάπτυξης, τις μετακινήσεις, καταθέτοντας την ακόλουθη διακήρυξη – Χάρτα, γιατί οι Μετακινήσεις αποτελούν σημαντικό παράγοντα στην ανάπτυξη των πόλεών μας.
Εμείς οι αιρετοί εκπρόσωποι της Τοπικής Αυτοδιοίκησης, αναγνωρίζουμε ότι δεν υπάρχουν μονοσήμαντες και μαγικές λύσεις στα προβλήματα των αστικών μετακινήσεων. Το σημερινό μέγεθος του προβλήματος και κυρίως η δυναμική του, μας οδηγούν σε μία πλήρη αναθεώρηση και ολοκληρωμένη προσέγγιση των συστημάτων των αστικών μετακινήσεων και της κινητικότητας. Μας υποχρεώνει να εργαστούμε εντατικά στα θέματα των μετακινήσεων με στόχους:
τη διατύπωση νέων πολιτικών και στρατηγικών,
την εξασφάλιση πρόσθετων επενδύσεων,
τα εξειδικευμένα εκπαιδευτικά προγράμματα,
την ανανέωση στην τεχνολογία κινητήρων και καυσίμων,
την επισταμένη εξέταση κοινωνικών και οικονομικών πλευρών, όπως η απασχόληση στους τόπους εργασίας μέσα στις πόλεις μας,
τα νέα χωρικά, θεσμικά και δημοσιονομικά μέτρα, που θα οδηγούν στην αναβάθμιση της ποιότητας ζωής στις αστικές περιοχές.
Απαιτείται σαφής πολιτική δέσμευση, πνεύμα συνεργασίας και διάδοση των εμπειριών.
Η Τοπική Αυτοδιοίκηση, η Κεντρική Διοίκηση, οι πολίτες και οι Επιχειρήσεις, καλούνται σε μία διαρκή και γόνιμη συνεργασία, για τα όλα αυτά και όχι μόνο.
Απευθυνόμαστε στην Κυβέρνηση, τη Βουλή και τα κόμματα για κοινή δέσμευση στα παρακάτω σημεία
Η Ποιότητα και η ανάπτυξη των Μαζικών Μεταφορών είναι η μόνη αποτελεσματική λύση στο πρόβλημα των μετακινήσεων. Απαιτούνται :
Επενδύσεις σε υψηλής ποιότητας μέσων σταθερής τροχιάς και λεωφορείων.
Συμπληρωματικά μέτρα όπως πληροφόρηση, τιμολογιακή πολιτική εισιτηρίων, σύνδεση των συγκοινωνιακών συστημάτων του μετρό, του τραμ και των λεωφορείων, ενδοδημοτικές και διαδημοτικές συγκοινωνίες με βάση διαπιστωμένες ανάγκες μετακινήσεων προτεραιότητα κυκλοφορίας στα ΜΜΜ,
διαδρομές αποκλειστικής χρήσης λεωφορείων,
αυστηρή τήρηση των λεωφορειόδρομων
εύκολη προσβασιμότητα στα μαζικά μέσα μεταφοράς.
Το κόστος των αστικών μεταφορών είναι υψηλό και πρέπει να μειωθεί. Οι διαπιστωμένες αρνητικές συνέπειες των μεταφορών στην οικονομία και το περιβάλλον πρέπει να θεωρούνται πλέον μη αποδεκτές.
Κάθε δημοσιονομικό μέτρο που ενθαρρύνει τη χρήση των ΔΜΜΜ και των καθαρών οχημάτων, πρέπει να συνοδεύεται από μέτρα αποτροπής της χρήσης του Ι.Χ. και της ενίσχυσης των ΔΜΜΜ.
Η τιμολογιακή πολιτική στα αστικά διόδια πρέπει να μην επιβαρύνει την μεταφορά εμπορευμάτων, αγαθών και ΜΜΜ αλλά να είναι αποτρεπτική για το ιδιωτικό αυτοκίνητο.
Η ελεγχόμενη στάθμευση στον δημόσιο χώρο με χρονοχρέωση πρέπει να εφαρμοστεί γενικευμένα στις ζώνες των κέντρων των πόλεων, με δίκαιη τιμολογιακή πολιτική για τους εργαζόμενους, με καθορισμό ζωνών για χρήστες με υψηλή προτεραιότητα ή συχνή χρήση και με ενθάρρυνση των καθαρών οχημάτων.
Οι πολιτικές δεσμεύσεις για αυτήν την τιμολογιακή πολιτική πρέπει να τηρούνται ανεξάρτητα της θητείας της κεντρικής ή τοπικής διοίκησης.
Οι αυξανόμενες μεταφορές αγαθών και εμπορευμάτων προκαλούν υψηλή μόλυνση, εκπομπή σωματιδίων, θόρυβο και απαιτούν μεγάλο ποσοστό του διαθέσιμου χώρου και αντιμάχονται τους άλλους χρήστες των οδικών συστημάτων.
Πρέπει να διατηρήσουμε να ενισχύσουμε και να προωθήσουμε:
την επέκταση της υποδομής του τραίνου,
την συλλογή και διανομή των εμπορευμάτων κατά τη νύκτα με οχήματα χαμηλού θορύβου για την εξυπηρέτηση των εμπορικών περιοχών,
τη δημιουργία σταθμών μεταφόρτωσης των αγαθών λιανικού εμπορίου στα κέντρα των πόλεών μας,
την επιβολή τεχνολογίας χαμηλού θορύβου στα φορτηγά και τον περιορισμό της κυκλοφορίας τους σε τμήμα μόνον του οδικού συστήματος, ορισμένες ώρες.
να ανασχεδιάσουμε το σύστημα των δρόμων, ώστε να εξασφαλίζεται η βασική πρόσβαση των οχημάτων που εξυπηρετούν τις τοπικές μας οικονομίες.
Το φαινόμενο του θερμοκηπίου, οι εκπομπές καυσαερίων, ο θόρυβος και η χωρική τους έκφραση πρέπει να βρίσκονται στο κέντρο της προσοχής και των πολιτικών μας.
Πρέπει να απαιτήσουμε την αυστηρή εφαρμογή και στη χώρα μας των Οδηγιών της ΕΕ, που στην Ευρώπη έχουν εφαρμοστεί με αξιόλογα αποτελέσματα τα τελευταία χρόνια για όλα τα μηχανοκίνητα μέσα.
Πρέπει να απαιτήσουμε ολοκληρωμένα συστήματα μαζικών μεταφορών χαμηλών εκπομπών και να διατεθούν αυξημένοι πόροι για τις Δημόσιες Συγκοινωνίες και να προβάλλονται οι μορφές μετακινήσεων που μειώνουν την εξάρτηση από το ιδιωτικό αυτοκίνητο.
Απαιτείται η τακτική μέτρηση του δείκτη αναλογίας εκπομπών ρύπων ανά χιλιόμετρο ανά άτομο.
Οι τεχνολογίες εναλλακτικών καυσίμων αναπτύσσονται εντατικά αλλά ακόμη αργούν πολύ. Πρέπει όμως να τονιστεί ότι δεν θα λύσουν τα προβλήματα : οι απαιτήσεις δημόσιου χώρου και η απειλή ατυχημάτων δεν αποτρέπεται, ενώ επιβάλλεται η χρήση τους να συνδυάζεται με τηλεματική και κατάλληλο χωρικό σχεδιασμό.
Ωστόσο οι Οργανισμοί Τοπικής Αυτοδιοίκησης επιβάλλεται να προωθήσουν στους στόλους των υπηρεσιακών οχημάτων τους τόσο τα εναλλακτικά καύσιμα (όπως ηλεκτρική ενέργεια, μεθάνιο, αέριο κλπ) όσο και τους νέας γενιάς τεχνολογίας κινητήρες.
50 χρόνια διαφήμισης των αυτοκινητοβιομηχανιών και των εταιρειών καυσίμων επέφεραν τεράστια επιρροή στην κοινή γνώμη και στον τρόπο ζωής. Η ανατροπή των καταναλωτικών προτύπων που επέβαλαν δεν θα είναι εύκολη και γρήγορη υπόθεση. Πρέπει:
να υπάρξει περιορισμός στην διαφήμιση των αυτοκινήτων από τα ΜΜΕ και του εξαρτημένου προτύπου ζωής που προωθούν,
να προετοιμαστούν δημοσιονομικά μέτρα και ολοκληρωμένα προγράμματα αναπλάσεων, για να μετριαστεί η αρνητική επιρροή των μετακινήσεων στην οικονομία και στο περιβάλλον.
Απευθυνόμαστε στην Τοπική Αυτοδιοίκηση και τους πολίτες :
Οι αστικές μετακινήσεις έχουν γίνει ένα από τα πιο ευαίσθητα πεδία πολιτικής. Η επιτυχία ή η αποτυχία μέτρων σχετικών με τις μετακινήσεις στις πόλεις μας έχουν σοβαρές πολιτικές και κοινωνικές συνέπειες. Εμείς πρέπει :
να αναζητούμε συνεχώς νέες μορφές προβολής νέων προτύπων για την ευαισθητοποίηση και αφύπνιση των πολιτών εξειδικεύοντας τη δράση μας σε κάθε ηλικία, που θα τους οδηγήσει προοδευτικά σε νέες συμπεριφορές.
να επιδιώξουμε την εμπλοκή των τοπικών επιχειρήσεων στον σχεδιασμό της μεταφοράς και μετακίνησης αγαθών, εμπορευμάτων και ανθρώπων,
να συνεργαστούμε με τα Σχολεία και να απαιτήσουμε να καθιερωθεί μάθημα κυκλοφοριακής αγωγής των παιδιών από τις πιο μικρές ηλικίες,
να ενθαρρύνουμε τη συμμετοχή όλων των τοπικών κοινωνικών φορέων στη λήψη απoφάσεων για τις μετακινήσεις,
να προβάλλουμε συνεχώς τα πλεονεκτήματα των λύσεων που επιτεύχθηκαν.
Η προβολή και η πρακτική εμπλοκή μας στις δράσεις της Ευρωπαϊκής πρωτοβουλίας για τις ημέρες χωρίς αυτοκίνητο, είναι αποφασιστικής σημασίας στην εκστρατεία για ποιότητα ζωής στις πόλεις μας.
Τα τοπικά κέντρα μας πρέπει να γίνουν πιο ελκυστικά για την οικονομική ανάπτυξη και την απασχόληση, ώστε να έλκουν επιχειρήσεις υπηρεσιών και εμπορίου και έδρες εταιρειών, διατηρώντας όμως την κλίμακα της πόλης, τον χαρακτήρα της και την κατοικία σε αυτά.
Πρέπει να διατυπωθούν σαφείς πολιτικές και να ληφθούν θεσμικά μέτρα για τη χωροθέτηση των εμπορικών κέντρων και των κέντρων αναψυχής για κάθε πόλη ξεχωριστά, που να περιλαμβάνουν και τις κυκλοφοριακές ρυθμίσεις γι’ αυτά.
οι εκτεταμένες πεζοδρομήσεις
η κυκλοφορία μόνο των μαζικών μέσων μετακινήσεων, πεζών και ποδηλατών σε αυτά
η οργάνωση περιφερειακών χώρων στάθμευσης και park and rides που εξασφαλίζουν πρόσβαση στο λιανικό εμπόριο, έχει αποδειχθεί ότι επιφέρουν οικονομική ευημερία στα τοπικά κέντρα των πόλεων.
Οι κεντρικές περιοχές και τα κέντρα των γειτονιών μας, πρέπει να γίνουν κέντρα πολιτισμού και ευχάριστης διαβίωσης.
Ο πεζός, ο ποδηλάτης και τα άτομα με ειδικές ανάγκες είναι παραμελημένοι χρήστες στις πόλεις. Δεν διαθέτουν ομάδα πολιτικής πίεσης και καμία βιομηχανία δεν δεσμεύεται για τις ανάγκες τους, παρόλο ότι αποτελούν τη μεγάλη πλειοψηφία των πολιτών. Εμείς πρέπει :
να προωθούμε κυκλοφοριακές μελέτες που περιλαμβάνουν ρυθμίσεις όχι μόνο για τις μηχανοκίνητες μετακινήσεις.
να κερδίσουμε χώρο στο υπάρχον οδικό δίκτυο για να κάνουμε πιο ευχάριστο το περπάτημα, μειώνοντας τον χώρο που καταλαμβάνουν τα αυτοκίνητα και μειώνοντας την επίδραση της κυκλοφορίας τους, να αυξήσουμε το αστικό πράσινο, να χαράξουμε ένα ευρύτατο δίκτυο ποδηλάτου σε κάθε γειτονιά σε κάθε πόλη.
Οι δρόμοι ήπιας κυκλοφορίας (woonerfs), όπου εφαρμόστηκαν, έχει αποδειχθεί ότι κερδίζουν ποιότητα για τον πολίτη και το περιβάλλον
.
Η κατάσταση που επικρατεί στις Μετακινήσεις επηρεάζει αρνητικά την κινητική και πνευματική ανάπτυξη των παιδιών. Δημιουργεί ανάγκες αναζήτησης νέων συνθηκών ποιότητας ζωής στις οικογένειες και ωθεί σε σημαντικό βαθμό το φαινόμενο της συνεχούς προαστιοποίησης. Το να ξανασχεδιάσουμε τους δημόσιους χώρους έτσι ώστε να εξασφαλίζεται τόπος για παιχνίδι και κοινωνικότητα στους δρόμους της γειτονιάς, είναι μία δαπανηρή υπόθεση, αλλά οφείλουμε να δούμε την αστική ποιότητα ζωής σαν αναγκαίο κοινωνικό αγαθό. Εν τέλει, κοστίζει πιο φθηνά να αναπλάσουμε τις πόλεις μας παρά να φτιάχνουμε διαρκώς καινούριες, που πολύ σύντομα αποκτούν τα χαρακτηριστικά των παλιών.
Ο αυξανόμενος χώρος που απαιτούν οι μετακινήσεις και η στάθμευση των οχημάτων στις πόλεις μας συχνά παραγνωρίζεται. Όμως ο αστικός χώρος είναι ένας περιορισμένος και πολύτιμος πόρος.
Να ενθαρρύνουμε τους πολίτες, ώστε οι μετακινήσεις σε απόσταση 3 χλμ που αποτελούν σήμερα το 30% του συνόλου των μετακινήσεων να γίνονται με τα πόδια ή το ποδήλατο, παρέχοντας τους εναλλακτικές λύσεις.
Να αναδιαχειριστούμε το δημόσιο χώρο για να γίνει πιο φιλικός και πιο κοντά στην ανθρώπινη κλίμακα.
να προωθήσουμε τις σύγχρονες μορφές κτήσης και χρήσης του αυτοκινήτου –car sharing και car pooling.
Να προωθήσουμε νέες θεσμικές διατάξεις για τη στάθμευση των ιδιωτικών αυτοκινήτων και ο χώρος στάθμευσης να αναγνωριστεί σαν κοινωνική περιουσία, τα αυτοκίνητα που σταθμεύουν στους δρόμους πρέπει να μειωθούν.
Η Τηλεματική είναι ένα χρήσιμο μέσο αλλά όχι πανάκεια. Βοηθά στην βελτιστοποίηση των συνθηκών κυκλοφορίας, των συγκοινωνιών και της μεταφοράς αγαθών αλλά δεν λύνει την συμφόρηση. Πολύ σύντομα ένα σύστημα τηλεματικής αναιρείται από την αύξηση της κυκλοφορίας.
Πρέπει να αναπτύξουμε συστήματα πληροφόρησης των πολιτών, που θα διευκολύνουν υπηρεσίες όπως ενοικίαση ποδηλάτων (city bikes), αυτοκινήτων, car sharing, car pooling, έξυπνες κάρτες, κλπ.
απαιτείται να λυθούν πολλά ζητήματα οργάνωσης, θεσμικής κατοχύρωσης, χρηματοδότησης, εκπαίδευσης, και ίδρυσης των κατάλληλων φορέων.
Η γενίκευση των χρήσεων γενικής κατοικίας, με πρόσχημα την ελευθερία της επιχειρηματικότητας και την «ζωντάνια» παραδοσιακών περιοχών κατοικίας, αλλοίωσε την δομή των γειτονιών και των κεντρικών περιοχών, προσέλκυσε την χωροθέτηση οχλουσών εν τέλει χρήσεων, επέτεινε την φόρτιση των γραμμικών κέντρων, πολλαπλασίασε τις μετακινήσεις εμπορευμάτων και ανθρώπων. Οι αστικές περιοχές των Δήμων μας τείνουν να γίνουν «γενικές πόλεις», άμορφες, χωρίς χαρακτήρα και ταυτότητα, χωρίς δομή και ποιότητα, όλες σχεδόν απόλυτα ίδιες.
Πρέπει λοιπόν να εξυγιάνουμε σταδιακά τις πόλεις μας,
να αποτρέψουμε με αποτελεσματικά θεσμικά μέτρα την περαιτέρω ανεξέλεγκτη εγκατάσταση χρήσεων που επιβαρύνουν τις μετακινήσεις και το περιβάλλον, να βρούμε λύσεις σε συνεργασία με τις τοπικές επιχειρήσεις,
να ξαναδώσουμε την ταυτότητα στα κέντρα των γειτονιών μας.
Το σύγχρονο μοντέλο ανάπτυξης της Αθήνας διατυπώθηκε το 1985 με το ΡΣΑ. Σήμερα, στις συνθήκες της νέας διεθνοποίησης οφείλουμε να επαναπροσδιορίσουμε και να προσαρμόσουμε το ρόλο της στον εθνικό χώρο, την Ευρώπη, τα Βαλκάνια, την Μεσόγειο συλλογικά. Οι αποφάσεις αυτές πρέπει να παρθούν σε γνώση των τοπικών κοινωνιών, με την συμμετοχή της Τοπικής Αυτοδιοίκησης. Τυχόν βιαστικές επιλογές κάτω από την πίεση ή το πρόσχημα των Ολυμπιακών Αγώνων του 2004 υπονομεύουν τους περιορισμένους φυσικούς πόρους της Αττικής και τις μελλοντικές γενεές. Ειδικά για τα μεγάλα οδικά έργα που δρομολογούνται στην περιοχή της Αθήνας κανένα οδικό έργο δεν πρέπει να προωθηθεί χωρίς το αντίστοιχο συγκοινωνιακό του μέσο, διαφορετικά θα ωθήσει σε περαιτέρω εξάρτηση από το ιδιωτικό αυτοκίνητο.
Η Ολυμπιακή προετοιμασία της Αθήνας πρέπει να είναι μία Βιώσιμη Ολυμπιακή Προετοιμασία, που σημαίνει:
να ικανοποιήσουμε τις σημερινές ανάγκες της πόλης και της κοινωνίας της, και τις ανάγκες των Αγώνων, χωρίς να στερούνται οι επερχόμενες γενεές την δυνατότητα να ικανοποιήσουν τις δικές τους,
ένα μακροχρόνιο σχέδιο, έναν οικονομικό προγραμματισμό στα μέτρα μας και σαφείς ανάλογες πολιτικές δεσμεύσεις σε μία κατεύθυνση Βιώσιμης Ανάπτυξης της Αθήνας σαν ένα μητροπολιτικό αστικό σύστημα, όπου οι Αγώνες είναι η μόνο η ευκαιρία, όλα τα Ολυμπιακά έργα, που εκ προοιμίου έλκουν μετακινήσεις, όπου και αν χωροθετηθούν, πρέπει να συνοδεύονται με όλα τα αναγκαία έργα προσαρμογής του στην αστική περιοχή υποδοχής.
Απευθυνόμαστε σε όλους γιατί
το μέλλον της ανθρωπότητας βρίσκεται στις πόλεις. Αν δράσουμε τώρα οι πόλεις μας μπορούν να γίνουν πόλεις της χαράς και ελπίδας.-
Βίλα Καζούλη
Αθήνα, 21 Σεπτεμβρίου 2001
