Α. ΓΕΝΙΚΑ
Ο Δήμος Μεσσήνης, και λόγω μεγέθους και λόγω χωροθέτησης, είναι σκόπιμο να διαμορφώσει ένα διαφορετικό προφίλ από το σημερινό.
Ο Δήμος Μεσσήνης, πρέπει να έρθει σε συνεργασία με όμορους Δήμους για θέματα που απασχολούν την ευρύτερη περιοχή. Αυτή η διαδημοτική ανταλλαγή απόψεων μπορεί να οδηγήσει στην δημιουργία Συνδέσμου Ο.Τ.Α. Νότιας Πελοποννήσου, με στόχο την προώθηση κοινών θεμάτων, την συνεργασία και γιατί όχι την άσκηση πίεσης για την επίλυση χρόνιων προβλημάτων.
Η ένταξη παράλληλα σε προγράμματα και δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάλυση χρόνιων προβλημάτων της πόλης, με την ανταλλαγή περιπτωσιολογίας -ποτέ το πρόβλημα δεν είναι ακριβώς το ίδιο- και με την εισαγωγή τεχνογνωσίας αντιμετώπισης, με την δημιουργία Αστικού Παρατηρητηρίου, και με τις δράσεις ενημέρωσης της τοπικής Κοινωνίας. Το σύστημα λειτουργεί κατ αρχάς με την συλλογή των τοπικών δεδομένων, που επεξεργάζονται σύμφωνα με της διεθνείς απαιτήσεις, ώστε να αποκτήσουν μια δεδομένη μορφή. Αυτά τα δεδομένα ανταλλάσσονται με πόλεις που έχουν μεν την τεχνογνωσία, αλλά τους λείπουν οι ανάλογες περιπτώσεις για συγκεκριμένα θέματα, ώστε να εξελίξουν περαιτέρω την τεχνολογία αντιμετώπισης προβλημάτων.
Ένα τέτοιο διεθνές ινστιτούτο είναι το I.C.L.E.I. (International Council for Local Environmental Initiatives), που είναι στην πραγματικότητα ένα διεθνές δίκτυο πόλεων, που σαν στόχο έχει την ανταλλαγή πρακτικών, δράσεων και εφαρμογών για την αντιμετώπιση βασικών περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων του Δήμου, χωρίς να απειλείται η βιωσιμότητα των φυσικών, τεχνικών και κοινωνικών δομών από τα οποία εξαρτάται η παροχή αυτών των υπηρεσιών (πχ. αντιμετώπιση της αύξησης της ανεργίας - πολιτικές απασχόλησης).
Η αδελφοποίηση με άλλες πόλεις -όχι μόνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης-, είναι ένα σημαντικό βήμα για την ανταλλαγή απόψεων και πρακτικών μεταξύ πόλεων που έχουν κοινά σημεία (ίδιο πρόβλημα με παρόμοια φύση). Η ανταλλαγή μεθόδων και πρακτικών, οδηγεί στην αποστολή δημοτικών υπαλλήλων και γενικά στελεχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για μικρό χρονικό διάστημα με στόχο την περαιτέρω εκπαίδευσή τους για μικρό χρονικό διάστημα στις διεθνείς πρακτικές.
Σχετικό θέμα με διεθνή προβληματισμό αντιμετωπίζει ο Δήμος Μεσσήνης με το θέμα των Αθίγγανων. Ο Δήμος προτίθεται να προτείνει την μετεγκατάστασή τους σε άλλη περιοχή, που θα καθοριστεί από το υπό εκπόνηση ΓΠΣ. Αυτό δεν είναι αρκετό, μια και το πρόβλημα απλά θα μετατεθεί αλλού. Η ουσία είναι να βρεθεί μέθοδος προσέγγισης αυτού του σχετικά "ιδιότυπου τύπου" (για τα σημερινά δεδομένα), και αυτή η στεγανή μητριαρχική κοινωνία να θελήσει μόνη της να άρει το στεγανό περιθώριο το οποίο και η ίδια επιζητά με στόχο την επίτευξη αυτής ακριβώς της διαφορετικότητας. Η πρόσκληση, η πρόκληση και η επίτευξη συμμετοχής, εξασφαλίζεται με συμμετοχικές διαδικασίες, ακόμα και σε περίπτωση σχεδιασμού του ίδιου τους του οικισμού, μια και οι ισχυρές κοινωνικές τους δομές, προβάλλονται στον φυσικό χώρο, κατά τα πρότυπα παλαιότερων κοινωνικών ιεραρχήσεων.
Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι ένα επίσης σημαντικό θέμα, στο οποίο ο Δήμος μπορεί να εισάγει διεθνείς πρακτικές και τεχνογνωσία από ένα διεθνές δίκτυο πόλεων.
Η Βιώσιμη Ανάπτυξη λοιπόν αντιμετωπίζεται με το πρίσμα "Act Locally Think Globally" (Δράσε Τοπικά Σκέψου Παγκόσμια). Αυτό το σύνθημα εκφράζει την γενική φιλοσοφία και το πλάνο δράσης και εφαρμογής των ομάδων ενεργών πόλεων. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η πολιτική των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.), δηλαδή η προώθηση της χρήσης των ΑΠΕ με στόχο την μεγαλύτερη συμβατή κάλυψη των ενεργειακών αναγκών, την ασφάλεια και πολλαπλότητα του ενεργειακού εφοδιασμού, την προστασία του περιβάλλοντος, την αντιμετώπιση των επερχόμενων κλιματικών αλλαγών και φυσικά την τροφοδότηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Σύμφωνα με οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όλα τα κτίρια πρέπει πλέον να έχουν βιοκλιματικό σχεδιασμό, με στόχο την εξοικονόμηση ενεργείας και την φιλικότητα προς το περιβάλλον. Η δημιουργία λοιπόν ειδικού τμήματος ΤΕΙ, που να έχει περιβαλλοντική τεχνική κατεύθυνση, με αντικείμενο την εκπαίδευση πάνω σε ένα τομέα που απουσιάζει παντελώς από τον ελλαδικό χώρο, είναι μια πρώτη κατεύθυνση. Η στέγαση τέτοιων εκπαιδευτικών τμημάτων μπορεί να γίνει σε πρώην δημοτικά σχολεία, που με ελάχιστες μετατροπές και ελάχιστη απαιτούμενη συντήρηση (κτίριο Δασκαρόλη), αποτελούν μέσο κοινωνικής επιμόρφωσης, μείωση της ανεργίας, άρση του αποκλεισμού και τόνωση της τοπικής οικονομίας. Ο δήμος Μεσσήνης έχει γενικά δυνατότητες -το επαναλαμβάνουμε- να αποτελέσει πιλοτικό Δήμο σε ορισμένα θέματα, τουλάχιστον στον ελλαδικό χώρο. Ένα πιλοτικό πρόγραμμα με αντικείμενο οικολογικό ελαιοτριβείο, είναι σημαντικό διότι τα ελαιοτριβεία είναι κατά πρώτο απαραίτητα σε μια ελαιοπαραγωγό περιοχή όπως η Μεσσήνη, κατά δεύτερο είναι ενεργοβόρα και κατά τρίτο είναι επιβλαβή για το περιβάλλον.
Η ανάπλαση παραδοσιακών οικισμών του Δήμου -αφού χαρακτηριστούν- βασίζεται ακριβώς στην επαναδημιουργία μιας ιστορικής διαδρομής, όπου θα υπάρχουν οικονομικά κίνητρα αισθητικής ανάπλασης, που σε συνδυασμό με την χωροθέτηση συγκεκριμένων παραδοσιακών χρήσεων, δημιουργούν νέες θέσεις απασχόλησης, Η διαδρομή αυτή, υλοποιημένη από ένα ιδιαίτερου τύπου πεζόδρομο όπου με μικρές παρεμβάσεις και βασικό αστικό εξοπλισμό, θα λειτουργεί σαν συνεκτικό δίκτυο μέσα στον οικιστικό ιστό προβάλλοντας και αναδεικνύοντας τις ιδιαιτερότητες του συγκεκριμένου οικισμού. Τέτοιου είδους χρήσεις είναι καταστήματα παρασκευής και διάθεσης τοπικών προϊόντων, λαογραφικό μουσείο, καφενείο κτλ. Η προώθηση και διάθεση αυτών των πραγμάτων πρέπει να αντιμετωπισθεί με επαγγελματικό τρόπο, ώστε να αποτελέσει ο οικισμός τουριστικό πόλο έλξης.
Αυτά που αναφέραμε παραπάνω, είναι μια πρώτη αναφορά στην γενική προσέγγιση επίλυσης κάποιων γενικών θεμάτων του Δήμου Μεσσήνης.
Β. ΣΗΜΕΙΑΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Τα σημεία του Δήμου Μεσσήνης, στα οποία αναλύονται εκτενέστερα οι προτάσεις γενικής κατεύθυνσης, είναι τα παρακάτω:
1) Η Ανάπλαση Εισόδου Μεσσήνης
2) Ο Χώρος Τέλεσης Μπεζεσθενείων
3) Ο Πολυλειτουργικός Χώρος Α.Σ.Ο.
4) Ο Υπόγειος Δημοτικός Χώρος Στάθμευσης
5) Το Κέντρο Μηχανοκίνητου Αθλητισμού Μεσσήνης
6) Η Αξιοποίηση Παρόχθιας Περιοχής Παμίσου
7) Το Άλσος Ευκαλύπτων
8) Η Ανάπλαση Παραλιακής Ζώνης Μεσσήνης
1.1. ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΕΙΣΟΔΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ
1.2. Γενική Περιγραφή
Ο προς ανάπλαση διατιθέμενος χώρος είναι στην είσοδο της πόλης της Μεσσήνης, στο κτίριο του Παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού. Απέναντι και σε μικρή απόσταση ευρίσκεται το ξενοδοχείο "Λύσανδρος" μαζί με το παρακείμενο βενζινάδικο. Σε κοντινή απόσταση, ευρίσκονται οι αποθήκες του Ανώνυμου Σταφιδικού Οργανισμού (Α.Σ.Ο.), που έχουν περιέλθει στην ιδιοκτησία του Δήμου Μεσσήνης, συνολικού εμβαδού 300 τμ., σε οικόπεδο 700 τμ περίπου. Υπάρχει ακόμη η δυνατότητα, αγοράς από τον Δήμο όμορου οικοπέδου συνολικής έκτασης 2.500 τμ.
1.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Ο υφιστάμενος χώρος και σαν χώρος και σαν χωροθέτηση, διαθέτει πολλές δυνατότητες. Αναλυτικότερα:
Το υφιστάμενο κτίσμα του Παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού, είναι καλά διατηρημένο, ενώ τμήμα του ισογείου του, έχει χρήση αναψυχής (καφετέρια). Το οικόπεδο του Σταθμού, έχει συνολικό εμβαδόν κατά προσέγγιση 2000 τμ., ενώ στο πίσω του μέρος, υπάρχουν κτίσματα αποθηκών΄. Το οικόπεδο και τα κτίσματα ανήκουν κατ' αρχήν στον Ο.Σ.Ε.. Οι σιδηροδρομικοί σταθμοί που έχουν εγκαταλειφθεί από τον Ο.Σ.Ε., παραχωρούνται στους οικείους Δήμους, συνεπώς η δημοτική Αρχή θα μπορούσε να διαπραγματευθεί την παραχώρηση της έκτασης, που εκτός από το φυσικό σκηνικό (υψηλό πράσινο), και την προνομιακή του χωροθέτηση, διαθέτει και έτοιμα αξιόλογα κτίρια. Οι χρήσεις που μπορεί να στεγάσει είναι πολλές. Κατά πρώτο, είναι ιδανικό σαν αφετηρία της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής που πρόκειται να αναβιώσει ο Δήμος. Κατά δεύτερο στον υπαίθριο χώρο μεν να λειτουργεί Μουσείο Τραίνων Πελοποννήσου με μηχανές και βαγόνια αναπαλαιωμένα, με την δημιουργία κλειστής διαδρομής ανάμεσα τους, ενώ κατά δεύτερο στον όροφο του σταθμού να λειτουργεί εντευκτήριο και λέσχη Φίλων Τραίνου. Στις αποθήκες θα μπορούσε να διαμορφωθεί χώρος πολλαπλών χρήσεων με προβολές σχετικών θεμάτων, κατασκευή μακέτας τραίνου σε κλίμακα HO, με αναπαραστάσεις πολεοδομικής ένταξης σιδηροδρομικών σταθμών του Ελλαδικού χώρου στον υπό επέκταση αστικό ιστό σε διαφορετικές; χρονικές στιγμές (συγχρονική και διαχρονική θεώρηση). Το αντικείμενο, μπορεί να παρουσιάσει μεγάλο ενδιαφέρον, εκτός από ιστορική άποψη, να έχει και πολεοδομικές προεκτάσεις σχετικά με την διάδοση και εξέλιξη αυτού του κατ εξοχήν μαζικού μέσου μεταφοράς (διαδρομή ατμομηχανής-ντηζελομηχανής-ηλεκτροκινητήρα σε συνδυασμό με αστικό-περιαστικό-υπεραστικό χαρακτήρα) σε συνδυασμό με την ένταξή του στον αστικό ιστό. Παράλληλα, υπάρχει και το βασικό μηχανολογικό αντικείμενο, το συγκοινωνιακό αντικείμενο και τέλος το αμιγώς αρχιτεκτονικό αντικείμενο (διαχρονική και συγχρονική μόρφωση σταθμού).
Το ξενοδοχείο "Λύσανδρος", είναι ένα τριώροφο κτίσμα, το οποίο ενδιαφέρεται να αποκτήσει ο Δήμος Μεσσήνης. Το υφιστάμενο κέλυφος είναι μακροσκοπικά σε καλή κατάσταση, υπερδεκαετούς κατά προσέγγιση κατασκευής, χωρίς ιδιαίτερες αισθητικές απαιτήσεις. Η ηλικία και ο τρόπος κατασκευής του κτιρίου παραπέμπουν σε σύγχρονη κατασκευή, εναρμονισμένη με τον προηγούμενο αντισεισμικό κανονισμό. Η προτεινόμενη χρήση του είναι σαν Φοιτητική Εστία, σε σχέση με τα προτεινόμενα τμήματα ΤΕΙ. Στο ισόγειο του κτιρίου , εκεί που θα ήταν το εστιατόριο και το μαγειρείο του ξενοδοχείου , μπορεί να λειτουργήσει φοιτητική λέσχη για σίτιση. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να διερευνηθεί η εναρμόνιση του υφιστάμενου κτίσματος με τον ισχύοντα ΓΟΚ (Ν. 1577) στην περιοχή, η δυνατότητα μελλοντικής επέκτασης - προσθήκης καθώς και με άλλες διατάξεις (ισχύων αντισεισμικός κανονισμός, διατάξεις πυρασφάλειας).
Οι παρακείμενες αποθήκες του Α.Σ.Ο. έχουν την τυπική μορφολογία τέτοιου είδους κτισμάτων, είναι σε σχετικά καλή κατάσταση, και μπορούν να στεγάσουν αμφιθέατρο και αίθουσες διδασκαλίας των προτεινόμενων ΤΕΙ. Η συνολική τους αισθητική παρέμβαση πρέπει να στοχεύσει στην διατήρηση μεν του γενικότερου ύφους της περιοχής, Η δυνατότητα απόκτησης από τον Δήμο Μεσσήνης παρακείμενης οικοπεδικής εκτάσεως, δίνει την δυνατότητα άμεσης δημιουργίας Σχολής ΤΕΙ, με άμεσα οφέλη για την ευρύτερη περιοχή. Τα προτεινόμενα κελύφη, είναι σκόπιμο να αντιμετωπισθούν με γνώμονα την εξοικονόμηση ενεργείας και να είναι φιλικά προς το περιβάλλον.
Οι σχολές αυτές, μπορούν να έχουν πολλαπλή κατεύθυνση. Από την μια μεριά μπορούν να εστιάζουν στην αγροτική υποδομή του Δήμου Μεσσήνης ελαιοπαραγωγός περιοχή), και από την άλλη στην προτεινόμενη τεχνολογική εξέλιξη ( βλ. παρακάτω Κέντρο Μηχανοκίνητου Αθλητισμού).
Το θεσμικό πλαίσιο που επιτρέπει την συνολική ανάπλαση καθώς και την εξασφάλιση σημαντικών κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων είναι ο Ν. 2508/97. Ειδικότερα ο χαρακτηρισμός και οριοθέτηση της περιοχής ανάπλασης γίνεται βάσει του άρθρου 8 του ιδίου Νόμου, ενώ είναι πιθανά αναγκαία η τροποποίηση του ισχύοντος ρυμοτομικού σχεδίου της περιοχής, ενώ βασικό για την όλη ανάπλαση είναι η κυκλοφοριακή διευθέτηση και οι διευθέτηση των χώρων στάθμευσης.
Η προτεινόμενη ανάπλαση, δεν έχει απλά σαν στόχο την δημιουργία μίας τυπικής "εισόδου πόλης". Ό στόχος είναι να λειτουργήσει σαν πόλος έλξης για το δυναμικότερο τμήμα της κοινωνίας -την νεολαία- στην ποιο σημαντική ίσως και ευαίσθητη ηλικιακή ομάδα, και να προβάλλει σαν πολιτιστικός μαγνήτης στην ευρύτερη περιοχή με υπερτοπική εμβέλεια, προβάλλοντας παράλληλα το κοινωνικό πρόσωπο, την περιβαλλοντική ευαισθησία και την πολιτιστική δράση του Δήμου Μεσσήνης, μέσα από ένα άρτιο αισθητικά περιβάλλον με έμφαση στην ποιότητα ζωής.
2.1. ΧΩΡΟΣ ΤΕΛΕΣΗΣ ΜΠΕΖΕΣΘΕΝΕΙΩΝ
2.2. Γενική Περιγραφή
Ο διατιθέμενος χώρος, που ευρίσκεται κοντά στην είσοδο της πόλης, έχει έκταση περί τα 10 στρέμματα, και είναι αδιαμόρφωτος. Κατά την χρονική περίοδο από 20 μέχρι 28 Σεπτεμβρίου και σε ετήσια βάση, τελούνται τα Μπεζεσθένεια. Πρόκειται για πανηγύρι υπερτοπικής σημασίας, που συνδυάζεται με την ύπαρξη θαυματουργού εικόνας στο παρακείμενο Μοναστήρι.
2.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Ο προς διευθέτηση χώρος, χρησιμεύει κατά πρώτο σαν επέκταση του χώρου λατρείας του Ιερού Ναού κατά την διάρκεια τέλεσης των Μπεζεσθενείων και κατά δεύτερο σαν χώρος συγκέντρωσης κατά την διάρκεια του πανηγυριού.
Πρόκειται λοιπόν για έναν πολυλειτουργικό - πολυδύναμο χώρο με υπαίθριες δραστηριότητες. Προτείνουμε η διευθέτηση να επιτευχθεί με την χρήση χαμηλών αναβαθμών, με συνδυασμό σκληρών υλικών (πέτρα και σκυρόδεμα) με μαλακά υλικά (ξύλο και φυτικό πρανές), χωρίς την πλήρη πλακόστρωση της όλης επιφάνειας για λόγους κατά πρώτο κόστους κατά δεύτερο αποχέτευσης όμβριων και κατά τρίτο λειτουργικούς.
Το έδαφος φαίνεται ισχυρά αλκαλικό, συνεπώς χρειάζεται βελτίωση με κηπευτικό χώμα, ενώ η φύτευση θα πρέπει να υλοποιηθεί με ανθεκτικές ντόπιες ποικιλίες φυτών.
Το συγκεκριμένο γήπεδο, έχει φυγές προς την Εκκλησία και τον κεντρικό δρόμο. Η γωνιακή του χωροθέτηση κοντά στην είσοδο της πόλης, υπαγορεύει την ανάγκη πιθανής μικρής έκτασης επέμβασης και στην απέναντι μεριά της κεντρικής οδού, με την δημιουργία μιας "πύλης δρώμενου". Αυτό με τον κατάλληλο σχεδιασμό, θα λειτουργεί και σαν αποτρεπτικό των οδικών ατυχημάτων, γεγονός σύνηθες στις εμποροπανηγύρεις κατά τις νυκτερινές ώρες. Αυτό θα συμβάλλει στην αναγνωρισημότητα του ευρύτερου περιβάλλοντος και στην καθιέρωση του συγκεκριμένου σημείου σαν τοπόσημο , σαν σημείου αναφοράς δηλαδή στις παρυφές του οικιστικού ιστού. Με κανένα τρόπο δεν προτείνουμε την κατασκευή μεγαλειώδους πύλης υπερφυσικού μεγέθους.
Παράλληλα προτείνεται και η διερεύνηση της πιθανής σύνδεσης με την προτεινόμενη ανάπλαση και διαμόρφωση της εισόδου της πόλης της Μεσσήνης. Αυτό μπορεί να υλοποιηθεί δια μέσου ενός μικρού δικτύου πεζοδρόμων, μια και η απόσταση είναι κοντινή, που σε συνδυασμό με τις προτεινόμενες χρήσεις στην περιοχή ανάπλασης, εντείνει και τις δύο λειτουργίες.
Προτείνουμε την διπλή τεθλασμένη γραμμική επάλληλη σειριακή διευθέτηση των πανηγυριστών, σε "τυχαίες" καθορισμένες από τον σχεδιασμό θέσεις, που θα ορίζονται από τον Δήμο, και που πιθανά να υπάρχει πρόβλεψη είτε για την ανάμειξη των πανηγυριστών είτε για την ομαδοποίησή τους.
Παράλληλα πρέπει να εξασφαλιστεί ο χώρος στάθμευσης των αυτοκινήτων των πανηγυριστών αλλά και διευθέτηση χώρων στάθμευσης για τους επισκέπτες.
Η διευθέτηση αυτού του ιδιαίτερου χώρου θα συμπληρώνεται από πέργκολες με καθιστικά -σαν χώρους στάσης- και με πράσινο είτε σαν λειτουργία οπτικού φράγματος, είτε σαν λειτουργία σκηνικού είτε τέλος σαν αισθητική λειτουργία (υψηλό - μέσο - χαμηλό πράσινο) με επεισόδια έντονων χρωματισμών από εποχικά είδη λουλουδιών, ενώ θα πρέπει να δοθεί έμφαση και στον αρχιτεκτονικό φωτισμό.
Η βασική αρχή σχεδιασμού, θα είναι η δημιουργία ενός "θεατρικού χώρου" πολλαπλής ανάγνωσης, μιας απλής σκηνογραφίας για πολλούς ηθοποιούς και παράλληλα θεατρικά δρώμενα, ενώ η συνολική παρέμβαση θα είναι ήπια, -που λόγω του αρκετά μεγάλου εμβαδού της έκτασης- θα κρατήσει το τελικό κόστος υλοποίησης χαμηλό.
Το πανηγύρι μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης για πολλές ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες, ανάλογα πάντα με τον τελικά επιδιωκόμενο χαρακτήρα.
Οι πιθανές προτεινόμενες χρήσεις είναι οι παρακάτω:
· Εμποροπανήγυρις
· Δημοτικό περίπτερο προετοιμασίας εδεσμάτων με αποθήκη
· Χώρος φαγητού
· Πίστα χορού
· Παραδοσιακή μουσική και χορός
· Λαϊκή μουσική και χορός
· Θέατρο δρόμου
· Stand up comedy
· Παντομίμα και κλόουν
· Ταχυδακτυλουργοί και ξυλοπόδαροι
· Ακροβάτες δρόμου και ποδηλάτες
· Κουκλοθέατρο
· Θέατρο σκιών
· Χώρος Καρναβαλιού
· Koυαρτέτο εγχόρδων και πνευστών με έντεχνη-pop-μοντέρνα μουσική
· Μοναχικός πιανίστας - ήχος και φως "ρολόι" - ελληνικός μουσικός γύρος.
Όλα τα παραπάνω δεν είναι φυσικά παράλληλες χρήσεις, η προτεινόμενη όμως λειτουργία του χώρου δεν είναι μόνο της κλασσικής εμποροπανηγύρεως (!!), αλλά ενός κοινωνικού πυκνωτή πολιτιστικών δρώμενων, με έμφαση μεν στην λαϊκή κουλτούρα και παράδοση, αλλά και με ψήγματα κοινωνικής και καλλιτεχνικής επιμόρφωσης.
Οι στόχοι για κάτι τέτοιο είναι κατά πρώτο η αναβάθμιση και ισχυροποίηση του θεσμού της εμποροπανήγυρης, κατά δεύτερο η λαϊκή επιμόρφωση και διάδοση της λαϊκής κουλτούρας και κατά τρίτο η ανάδειξη της περιοχής σαν κέντρο λαϊκών πολιτιστικών εκδηλώσεων, με προφανή οφέλη για την ευρύτερη περιοχή.
3.1. ΠΟΛΥΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Α.Σ.Ο.
3.2. Γενική Περιγραφή
Στην επαρχιακή οδό προς Πύλο, ευρίσκονται οι δύο αυτές αποθήκες του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού (Α.Σ.Ο.). Οι κτιριακές εγκαταστάσεις έχουν εμβαδόν περί τα 1.350 μ2, ενώ το οικόπεδο έχει συνολική έκταση περί τα 4.500 μ2.
3.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Τα δύο υφιστάμενα κτίσματα, έχουν την τυπική μορφή αγροτικών αποθηκών, είναι μακροσκοπικά σε καλή κατάσταση, ενώ επειδή δεν είναι διατηρητέα κτίρια, επιτρέπεται η όποια μορφολογική παρέμβαση, με στόχο την περαιτέρω αισθητική τους βελτίωση, πάντα σε σχέση με την προτεινόμενη τελικά χρήση.
Αυτή η προτεινόμενη χρήση είναι του Πολυπολιτιστικό Κέντρου Μεσσήνης. Τα κτίρια μπορούν να στεγάσουν τις κάτωθι δραστηριότητες:
· Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, με μεταβαλλόμενη διάταξη και ακουστική, χωρητικότητας 300-350 ατόμων για χρήση κλασσικού θεάτρου, κινηματογράφου, μουσικής και συνεδρίων.
· Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, με μεταβαλλόμενη διάταξη κι ακουστική, χωρητικότητας 250 ατόμων, για χρήση μοντέρνου θεάτρου, προβολών, μουσικής και ομιλιών.
· Θεατρικό Εργαστήριο
· Εργαστήριο Ζωγραφικής
· Εργαστήριο Γλυπτικής
· Εργαστήριο Χειροτεχνίας
· Εργαστήριο Αγγειοπλαστικής
· Εργαστήριο Χαρακτικής
· Εργαστήριο Φωτογραφίας
· Εργαστήριο Κινηματογράφου και Λέσχη
· Εργαστήριο Ψηφιακής Επεξεργασίας Video
· Εργαστήριο Μουσικής και Χορωδίας
· Εργαστήριο Πληροφορικής, και έδρα του www.messini.gr
· Ραδιοφωνικός Σταθμός τοπικής εμβέλειας στα fm stereo και μεσαία
· Κέντρο Περιβαλλοντικής και Οικολογικής Ευαισθητοποίησης
· Αστικό Παρατηρητήριο
· Κέντρο Νεολαίας
· Κοινωνικό Συμβουλευτικό Κέντρο
Ο εκτεταμένος περιβάλλων χώρος του κτιρίου, μπορεί με την ανάλογη διαμόρφωση να λειτουργήσει σαν προέκταση και συνέχεια του εσωτερικού χώρου, επιτρέποντας την διεξαγωγή εκθέσεων και πολιτιστικών δρώμενων, σε συνδυασμό με τα foyer των δύο προτεινομένων αιθουσών πολλαπλών χρήσεων.
Η κατασκευή στον πίσω αριστερό ακάλυπτο ενός μικρού υπαίθριου θεάτρου για χρήση θεατρικών παραστάσεων, μικρών μουσικών σχημάτων η ακόμα να διατίθεται και για σχολικές εορτές, με παράλληλο σχεδιασμό του περιβάλλοντος χώρου και τον εμπλουτισμό με χαμηλό, μέσο και υψηλό πράσινο, οδηγεί μονοσήμαντα στην δημιουργία ενός σκηνικού, το οποίο μπορεί να συμμετέχει και στην όποια πρόταση διευθέτησης.
Τα υφιστάμενα κτίσματα, δεν έχουν κάποιον ιδιαίτερο μορφολογικό χαρακτήρα. Αυτό ακριβώς τα κάνει δεκτικά στην οποιαδήποτε μορφής επέμβαση, πιθανή τροποποίηση και προσθήκη, ενώ ο γενικότερος προβαλλόμενος χαρακτήρας θα πρέπει να είναι ενός σύγχρονου "έξυπνου κελύφους" που θα λειτουργεί σαν πόλος έλξης στην ευρύτερη περιοχή.
Οι αποθήκες, λόγω της προτεινόμενης σπουδαιότητας (χώροι συνάθροισης κοινού), είναι προφανές ότι θα πρέπει να εναρμονισθούν με τις ισχύουσες διατάξεις του Κανονισμού Τεχνολογίας Σκυροδέματος, του Κανονισμού Οπλισμένου Σκυροδέματος, του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού ΕΑΚ 2000, του Κανονισμού Φορτίσεων Δομικών Έργων και του Ευροκώδικα 5 (EC3) Σχεδιασμός Μεταλλικών Κατασκευών.
Παράλληλα απαιτείται γεωτεχνική έρευνα και μελέτη, πριν από εκπόνηση οποιαδήποτε μελέτης.
Οι απαιτούμενες ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις του κτιρίου, θα προβλεφθούν βάσει των ισχυόντων κανονισμών, πυρασφαλείας, θερμομόνωσης, ηχομόνωσης, ύδρευσης, αποχέτευση, δίκτυο ισχυρών ρευμάτων, δίκτυο ασθενών ρευμάτων, κλιματισμού καθώς και ανελκυστήρα.
Οι αποθήκες Α.Σ.Ο., δεν έχουν προφανώς σχεδιαστεί αρχικά για να στεγάσουν τις προτεινόμενες χρήσεις. Παρ' όλα αυτά, είναι εφικτό με τις με μια ακολουθία επεμβάσεων, να διαμορφωθούν με τέτοιο τρόπο, ώστε κατά πρώτο να διατηρηθεί ο βασικός μορφολογικός τους χαρακτήρας που είναι άμεσα αναγνωρίσιμος στην περιοχή, και κατά δεύτερο να αποτελέσουν ένα ενιαίο σύνολο με αυτόνομα μεν αλλά συγγενή δε τμήματα, που θα δώσουν ώθηση σε ευρύ φάσμα πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Οι στεγασμένες αυτές δραστηριότητες, ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες των δημοτών για επιμόρφωση, ενημέρωση, ψυχαγωγία , κοινωνική ευαισθητοποίηση, καθώς και στην ανάγκη να δημιουργηθεί ένας ισχυρός πόλος έλξης πολιτιστικού χαρακτήρα, με ανταπόκριση σε μεγάλο φάσμα ηλικιακών ομάδων και των δύο φύλων.
Η συγκέντρωση και η ανταλλαγή διαφορετικών απόψεων σε ένα τέτοιου είδους πολυπολιτιστικό κοινωνικό κέντρο, έχει σαν αναμενόμενο αποτέλεσμα μια ιδιαίτερη δυναμική, που ευνοεί τον καλώς εννοούμενο υγιή ανταγωνισμό, την δημιουργικότητα, την καλλιτεχνική δημιουργία και την κοινωνική επιμόρφωση, ενώ ισχυροποιεί τον Δήμο Μεσσήνης στην ευρύτερη περιοχή.
4.1. ΥΠΟΓΕΙΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ
4.1. Γενική Περιγραφή
Ο συγκεκριμένος χώρος, είναι πάνω από τέσσερα στρέμματα, χρησιμοποιείται σαν υπαίθριος χώρος στάθμευσης, χωρίς διευθέτηση θέσεων. Είναι σε συνέχεια της κεντρικής πλατείας της Μεσσήνης, ενώ στην απέναντι μεριά υπάρχει διατηρητέο κτίριο της Εθνικής Τραπέζης και συστάδα πρασίνου.
4.2. Γενική Κατεύθυνση πρότασης
Η λειτουργική προσέγγιση του συγκεκριμένου χώρου, πρέπει να είναι διπλή, υπόγεια και υπέργεια.
Ο χώρος που διατίθεται κατ' αρχήν για κατασκευή υπόγειου δημοτικού χώρου στάθμευσης είναι επαρκής.
Το τελικό μέγεθος του απαιτούμενου υπόγειου γκαράζ, θα καθοριστεί από την κυκλοφοριακή μελέτη του οικισμού, απ όπου θα προκύψει και η προεκτίμηση του μεγέθους του σταθμού.
Κρίνουμε ρεαλιστικό το μέγεθος των 200 θέσεων, αλλά πιθανόν να πρέπει να προβλεφθεί και αριθμός θέσεων στάθμευσης μεγάλων αυτοκινήτων, σύμφωνα με την νέα ισχύουσα νομοθεσία. Το μέγεθος γενικά ενός υπόγειου χώρου στάθμευσης, είναι βιώσιμο σαν απόδοση, εάν υπερβαίνει τις 150 θέσεις στάθμευσης, και με αναμενόμενη υψηλή συχνότητα εναλλαγής θέσεων.
Η προκαταρκτική μελέτη θα δείξει κατά πόσο είναι αποδοτικότερο να επιδιωχθεί σχεδιασμός σε δύο στάθμες, πράγμα που καθιστά οικονομικότερη γενικά την κατασκευή, και συνεπώς πιο ελκυστική την εκμετάλλευση.
Εάν κατά την γεωλογική έρευνα προκύψει ότι ο υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής είναι υψηλός, η όλη υπόγεια κατασκευή αντιμετωπίζεται με την κατασκευή συνολικής στεγανολεκάνης, ενώ η συνολική στεγάνωση και οι ρύσεις της οροφής του υπόγειου σταθμού είναι φυσικά σημαντικές. Αντίθετα η δυναμική του συμπεριφορά σε περίπτωση σεισμού, είναι άμεσα προβλέψιμη μια και πρόκειται εξ' ολοκλήρου περί υπόγειας κτιριακής κατασκευής.
Η κατασκευή ενός μεγάλου υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων, πρέπει να αντιμετωπισθεί με την δέουσα θεσμική προσέγγιση, μια και η ισχύουσα νομοθεσία είναι σύνθετη, φυσικά για λόγους ασφαλείας.
Εκτός από τις ισχύουσες διατάξεις του οικοδομικού και κτιριοδομικού κανονισμού, απαιτείται μελέτη εξαερισμού και τήρηση του κανονισμού πυρασφαλείας κτιρίων.
Επί πλέον, ένα τέτοιο έργο, απαιτεί εναρμόνιση με τις διατάξεις χρήσης για άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ), γεγονός που υπαγορεύει την εγκατάσταση ειδικών ανελκυστήρων ασφαλείας, καθώς και ειδικών θέσεων στάθμευσης για τέτοια άτομα.
Σημαντικό θέμα είναι και η αναμενόμενη ηχορύπανση από την περαιτέρω επιβάρυνση της κυκλοφορίας των οχημάτων στην περιοχή, ειδικότερα στις ράμπες ανόδου και καθόδου του σταθμού. Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο φυσικά στην ράμπα ανόδου και επιλύεται με την σωστή ακουστική διευθέτηση των παρειών των τοιχίων. Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε το φαινόμενο της ηχούς και της αντήχησης σε ένα μεγάλο σταθμό αυτοκινήτων, καθώς και του φαινομένου της ενίσχυσης των θορύβων λόγω φαινομένων κόρνας, που επιλύονται με τον σωστό ακουστικό σχεδιασμό, ενώ οι καμπάνες του εξαερισμού θα πρέπει να λειτουργούν και σαν ηχοπαγίδες.
Είναι σκόπιμο, η λειτουργία του σταθμού να είναι ηλεκτρονικά ελεγχόμενη, ώστε να η γενική του παρακολούθηση να είναι απλή και να απαιτεί μικρό αριθμό υπαλλήλων κατά την λειτουργία του. Η ηλεκτρονική διαχείριση των θέσεων στάθμευσης, εάν εφαρμοστεί σωστά, εξοικονομεί πολύ χρόνο και καύσιμα, ενώ συμβάλλει και στην επιτυγχανόμενη ασφάλεια.
Ο χώρος του υπόγειου σταθμού, μπορεί να εξυπηρετεί και τις ανάγκες του Δήμου για άλλες λειτουργίες. Μπορεί να προβλεφθεί αποθήκη για τοποθέτηση σκηνών και προμηθειών σε περίπτωση εκτάκτων αναγκών (π.χ. σεισμός), καθώς και αποδυτήρια εργατών του Δήμου που απασχολούνται σε ιδιαίτερες εργασίες (οδοκαθαριστές και κηπουροί), και απαιτούν σήμερα πια την δυνατότητα αποθήκευσης κάποιων εργαλείων και ατομικής καθαριότητας.
Ο υπέργειος χώρος του σταθμού, διαμορφώνεται σε συνέχεια της υπάρχουσας πλατείας, σε μια νέα αισθητική αντίληψη, όπου διατηρούνται ορισμένα χαρακτηριστικά τοπόσημα, αλλά αποδίδεται σαν κοινόχρηστο πράσινο. Μία τέτοια συνολική αντιμετώπιση, δημιουργεί της προϋποθέσεις μιας συνολικής πολεοδομικής ανάπλασης, με ευεργετικά πλεονεκτήματα για την ευρύτερη περιοχή του εμπορικού κέντρου της Μεσσήνης.
Πέρα από την ευεργετική του επίδραση στο μικροκλίμα της περιοχής, η διευρυμένη λειτουργία της πλατείας κατά πρώτο με την αναβάθμιση της υπάρχουσας και κατά δεύτερο με την προσθήκη ικανής πράσινης έκτασης στο κέντρο της πόλης, θα δημιουργήσει ένα "πράσινο κόμβο" στον αστικό ιστό , που πιθανά να οδηγήσει στην δημιουργία και στον σχεδιασμό ενός δικτύου "πράσινων πεζοδρόμων" η αλλιώς οδών ήπιας κυκλοφορίας (woonerfs) στην ευρύτερη περιοχή, μια και απ' ότι διαπιστώσαμε, η πόλη της Μεσσήνης, παρόλα τα τυπικά φαινόμενα αστικοποίησης που παρουσιάζει, έχει ακόμα τις δυνατότητες να προλάβει, και να στραφεί προς τον σχεδιασμό της βιώσιμης ανάπτυξης, πράγμα που θα βελτιώσει τις περιβαλλοντικές συνθήκες και την βιωσιμότητα της ευρύτερης περιοχής, ενώ η συστηματική παρακολούθηση διεθνών συνθηκών καθώς και η συμμετοχή -σαν Δήμος Μεσσήνης- σε διεθνείς οργανισμούς (πχ. ICLEI - International Council for Local Environmental Initiatives), αποφέρει πολλαπλά οφέλη, με την επικοινωνία, την υιοθέτηση διεθνών πρακτικών σε συγκεκριμένα προβλήματα καθώς και με την ανταλλαγή εμπειριών από εφαρμοσμένες λύσεις.
5.1. ΚΕΝΤΡΟ ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ
5.2. Γενική Περιγραφή
Πρόκειται για το πρώην στρατιωτικό αεροδρόμιο Τριόδου, που ευρίσκεται σε απόσταση 10 χλμ. από την πόλη της Μεσσήνης. Το συνολικό εμβαδόν του υφιστάμενου γηπέδου είναι 379,40 στρ. Υπάρχουν μερικά κτίσματα ήσσονος σημασίας και σε κακή κατάσταση, που θα ήταν πιθανά δυνατόν να αποκατασταθούν και να διατηρηθούν στα πλαίσια διαφύλαξης αρχιτεκτονικής μνήμης βιομηχανικής αισθητικής.
5.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Το προτεινόμενο Κέντρο Μηχανοκίνητου Αθλητισμού, είναι ικανό και πρέπει να στεγάσει μια πληθώρα δραστηριοτήτων ώστε να αποτελέσει ένα υπερτοπικό πόλο έλξης, όχι μόνο σε διαδημοτικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο περιφέρειας.
Εκτός από την απαιτούμενη χρήση του σαν κέντρο μηχανοκίνητου αθλητισμού, και λόγω του ότι αγώνες δεν είναι δυνατόν να τελούνται σε καθημερινή βάση, πρέπει να επιδιωχθεί να είναι ένα συγκρότημα χρήσεων που θα είναι αυτοχρηματοδοτούμενο όσον αφορά τα λειτουργικά του έξοδα.
Αυτό επιτυγχάνεται με την παράλληλη λειτουργία του σαν Κέντρο Δραστηριοτήτων Ελευθέρου Χρόνου και Εκπαίδευσης που να απευθύνεται σε ευρύ φάσμα ηλικιών και των δύο φύλων. Θα πρέπει λοιπόν να διευθετηθούν ζώνες επάλληλων συγγενών δραστηριοτήτων, ώστε να είναι δυνατόν -με την απαιτούμενη ασφάλεια- να διεξάγονται παράλληλα συγγενή δρώμενα. Φυσικά θα χρησιμοποιείται και από τα προτεινόμενα ΤΕΙ Μεσσήνης σαν πεδίο δοκιμών και εφαρμογής.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η υφιστάμενη οδός πρόσβασης στο αεροδρόμιο χρήζει βελτίωσης λόγω της αναμενόμενης μεγάλης ροής θεατών σε δύο χρονικές φάσεις (αρχή και τέλος γεγονότος), ενώ θα πρέπει να προβλεφθεί και εναλλακτική πρόσβαση σε οχήματα έκτάκτων αναγκών (πυροσβεστική και ασθενοφόρο).
Είναι προφανές ότι απαιτείται χώρος μόνιμου ιατρείου και πρώτων βοηθειών, καθώς και μόνιμη εγκατάσταση πυροσβεστικού σταθμού, που θα επανδρώνονται όταν τελούνται αγώνες, ενώ θα υπάρχει πρόβλεψη χώρου ελικοδρομίου (και για VIPs). Σημαντικό δε σε τέτοιες εγκαταστάσεις είναι και η διευθέτηση των απαιτούμενων θέσεων στάθμευσης τόσο για μικρά όσο και για μεγάλα οχήματα.
Οι γενικές κατηγορίες εισερχομένων ατόμων θα είναι:
· Θεατές παντός είδους αγώνων
· Χρήστες εγκαταστάσεων
· Επισκέπτες
· Αγωνιζόμενοι
· Κριτές και Χρονομέτρες
· Προσωπικό Ασφαλείας
· Προσωπικό Εκτάκτων Αναγκών
· Διοικητικό Προσωπικό.
Είναι προφανές ότι οι ηλικιακές ομάδες περιορίζονται ανά κατηγορία.
Οι προτεινόμενες ειδικές χρήσεις είναι:
· Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής (σχολική εκπαίδευση)
· Κέντρο Ασφαλούς Οδήγησης (εκπαίδευση)
· Κέντρο Ασφαλούς Αγωνιστικής Οδήγησης (εκπαίδευση - φυτώριο)
· Λέσχη Φίλων Παλαιού Αυτοκινήτου (αγώνες)
· Μουσείο Αυτοκίνησης
· Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων (προβολές)
· Λέσχη Οδηγών Αγώνων Πελοποννήσου (αγώνες)
· Λέσχη Κίνησης με ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) (αγώνες και τεχνογνωσία solar, air, biodiesel, hybrid)
· Λέσχη Φίλων Μοτοσικλέτας (αγώνες)
· Λέσχη Go Cart (αγώνες φυτώριο)
· Κέντρο Μοντελισμού (εκπαίδευση και αγώνες)
· Πρόσκοποι (εκπαίδευση)
Το αυτοκινητοδρόμιο θα πρέπει να επιτρέπει την διεξαγωγή των κάτωθι κατηγοριών αγώνων μηχανοκίνητου αθλητισμού:
· Πρωτάθλημα Αυτοκινήτων Τουρισμού (όλες οι κατηγορίες)
· Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Dragster
· Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ιστορικών Αυτοκινήτων
· Ευρωπαϊκό Κύπελλο Αγωνιστικών Φορτηγών
· Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Αγώνων Μοτοσικλέτας (street)
· Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Αγώνων Μοτοσικλέτας (dragster)
· Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Αγώνων Μοτοσικλέτας (super motard)
· Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Go Cart
· Κύπελλο Εναλλακτικών Πηγών Ενεργείας.
Οι προδιαγραφές σχεδιασμού των εγκαταστάσεων μηχανοκίνητου αθλητισμού είναι της FIA (Federation Internationale de l' Automobile).
Οι κτιριακές εγκαταστάσεις, θα πρέπει να παραπέμπουν στην ιστορική μνήμη της χρήσης της περιοχής (αεροδρόμιο) που συνάδει με την προτεινόμενη χρήση. Δεν είναι απαραίτητο να είναι συμβατικές κατασκευές - μπορούν να χρησιμοποιηθούν σύμμεικτες κατασκευές για λόγους κόστους- ενώ θα πρέπει να εφαρμόζονται πρακτικές εξοικονόμησης ενεργείας με παθητικά και ενεργητικά συστήματα (ενεργειακός σχεδιασμός κελύφους).
Οι κερκίδες των θεατών, δεν είναι απαραίτητο να είναι όλες μόνιμες, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν λυόμενα συστήματα, που θα προσαρμόζονται στις απαιτήσεις του κάθε αγωνιστικού δρώμενου.
Θεωρούμε επίσης σκόπιμο να δοθεί έμφαση στην διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου κατά πρώτο από υψομετρική άποψη και κατά δεύτερο από φυτοτεχνική κάλυψη.
Εάν είναι δυνατό, καλό θα είναι να δρομολογηθεί αγορά γης όμορου γηπέδου από τον φορέα , ώστε να υπάρχει περισσότερη ευελιξία στον σχεδιασμό της διαδρομής.
6.1. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΡΟΧΘΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΜΙΣΟΥ
6.2. Γενική Περιγραφή
Η παρόχθια περιοχή του ποταμού Πάμισου, έχει προσεγγιστικά συνολικό εμβαδόν 140,00 στρ, και εκτείνεται σε μήκος 7 χιλιομέτρων στον Δήμο Μεσσήνης , με μέσο πλάτος 20 μέτρα.
Η ροή του ποταμού τους θερινούς τουλάχιστον μήνες είναι ήπια, με μέση παροχή 25 μ3/sec, ενώ χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο για άρδευση, ενώ δεν ενδείκνυται για δημιουργία υδατοπτώσεων.
6.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Πρόκειται για μια περιοχή εξαίρετου φυσικού κάλους, με θεσμοθετημένη NATURA, στα πλαίσια δε της υπό εκπόνησης Β' Φάσης του Γ.Π.Σ. Μεσσήνης, προτείνεται σαν ζώνη προστασίας φυσικού περιβάλλοντος..
Προτείνεται λοιπόν ήπιας μορφής ανάπτυξη, με την χρήση φυσικών κατά το δυνατόν υλικών και με γνώμονα την διατήρηση και ανάδειξη του φυσικού τοπίου.
Ο αμαξιτός δρόμος που υπάρχει στην δυτική όχθη του ποταμού, θα πρέπει να αλλάξει μερικά χάραξη, και με παράλληλες μετατοπίσεις, να αποτρέπει από την επίτευξη υψηλών ταχυτήτων, πράγμα ασυμβίβαστο με την προτεινόμενη χρήση, δηλαδή των χαμηλών ταχυτήτων, του περιπάτου και της ένταξης στο φυσικό τοπίο.
Οι υφιστάμενοι ευκάλυπτοι, σε ορισμένες περιπτώσεις γιγάντιων διαστάσεων, είναι τοποθετημένοι σε επαφή σχεδόν με την όχθη του ποταμού, οπότε χρησιμεύουν σαν πυρήνας φυσικής αναψυχής, που με ελάχιστο κόστος χρησιμεύουν για την δημιουργία παρόχθιων καθιστικών, είτε για ξεκούραση είτε και για pick nick, με φυσικά υλικά και το ελάχιστο της επέμβασης. Στο διάκενο μεταξύ των ευκαλύπτων, ο υπάρχων καλαμιώνας, δημιουργεί ένα φυσικό φράγμα-σκηνικό, που μπορεί κατά τόπους να καθαρίζεται -όχι το ίδιο μέρος κάθε φορά- ώστε στον ενδεχόμενο εποχούμενο η πεζό περίπατο, να ξετυλίγεται ένα διαφορετικό κάθε φορά σκηνικό της όχθης. Το υπάρχον υψηλό πράσινο, μπορεί να εμπλουτισθεί με περαιτέρω φύτευση, μιας γραμμικής δενδροστοιχίας, αλλά και μέσου πρασίνου.
Κατά μήκος της διαδρομής θα χαραχθεί ένας πεζόδρομος, που θα καταλήγει στην παραθαλάσσια ζώνη των εκβολών του Παμίσου. Ο πεζόδρομος θα πρέπει κατά τόπους να δημιουργεί εξέδρες μικρού βάθους στο ποτάμι, πράγμα που θα επιτρέπει το ψάρεμα, την καλύτερη θέα του νερού καθώς και μικρά αγκυροβόλια σκαφών αναψυχής, ενώ αναφερόμαστε πάντα σε μικρές ξύλινες κατασκευές. Παράλληλα μπορούν να διατηρηθούν οι δραστηριότητες διάθεσης θαλάσσιων ποδηλάτων η και μικρών ιστιοπλοϊκών σκαφών καθώς και κέντρο windsurfing, αρκεί να ενσωματωθούν στον γενικότερο σχεδιασμό της περιοχής. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να καθαρισθούν τοπικά οι εκβολές, καθώς και να γίνεται περιοδική εκβάθυνση, ώστε να επιτρέπεται η προσέγγιση και ο ελλιμενισμός μηχανοκινήτων και ιστιοφόρων σκαφών -τουριστικών και αγωνιστικών - με την δημιουργία ναυτικού ομίλου. Κάτι τέτοιο θα πρέπει να μελετηθεί και να υλοποιηθεί με προσοχή, καθώς η ροή του ποταμού κατά τους θερινούς μήνες είναι μικρή, που σε συνδυασμό με τους έντονους περιοδικούς νότιους ανέμους που επικρατούν στην περιοχή, πιθανά να επιτρέψουν την εισαγωγή του θαλάσσιου ύδατος σε πολύ μεγαλύτερο βάθος απ΄ότι σήμερα, με αποτέλεσμα την αλλοίωση και την πιθανή καταστροφή της φυσικής χλωρίδας και κατά συνέπεια πανίδας της περιοχής.
Η προτεινόμενη χρήση είναι αναψυχή αλλά και χώρος ήπιας μορφής άθλησης (jogging), μια που οι μικρές κλίσεις σε συνδυασμό με το φυσικό σκηνικό, καθιστούν την εν λόγω περιοχή ιδανική για παρόμοιες δραστηριότητες.
Η συνολική αυτή διαδρομή, είναι νομίζουμε σκόπιμο να συνδυάζεται με έναν ποδηλατόδρομο αποκλειστικής χρήσης και πρότυπης σχεδίασης , με εφαρμογή στην αρχιτεκτονική μικροκλίμακα. Αυτό είναι αναγκαίο λόγω της επικρατούσας κυκλοφοριακής αγωγής στον ελλαδικό χώρο, όπου εάν για τον ενήλικα, η χρήση του ποδηλάτου είναι επικίνδυνη, τότε για το παιδί είναι απαγορευτική. Η υλοποίηση αυτού του δικτύου, γίνεται με έγχρωμη σήμανση επί του οδοστρώματος, έγχρωμους τάπητες στα επικίνδυνα σημεία και ειδική σήμανση ώστε οι οδηγοί των αυτοκινήτων να έχουν πάντα επίγνωση ότι κυκλοφορούν και ποδηλάτες, ενώ οι ποδηλάτες προειδοποιούνται περί της παρουσίας αυτοκινήτων. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγονται τα ατυχήματα, αλλά και υπάρχει γενικότερη επιμόρφωση κυκλοφοριακών πρακτικών, σε μη αστική περιοχή, όπου η διερχόμενη κυκλοφορία είναι ήπια, είναι περιοχή φυσικής αναψυχής, και συνεπώς η οδηγική συμπεριφορά δεν είναι εξ΄αρχής φορτισμένη.
Σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές μπορεί να προσφέρει εξυπηρέτηση δανεισμού και αποθήκευσης ποδηλάτων (bicycle sharing και bicycle pooling).
Ο προτεινόμενος ποδηλατοδρόμος, μπορεί να αποτελέσει ακραίο τμήμα ενός ευρύτερου περιαστικού δικτύου, που θα εκτείνεται σε όλη την παραλιακή ζώνη του δήμου Μεσσήνης. Οι πολιτικές προώθησης του ποδηλάτου σαν φιλικό προς το περιβάλλον μέσο μεταφοράς αλλά και αναψυχής, πρέπει να ασκείται και στον αστικό ιστό αλλά και στην περιβάλλουσα ύπαιθρο. Δεδομένων των προωθούμενων πολιτικών σύνδεσης της πόλης με το περιαστικό πράσινο και με την διευκόλυνση της προσπέλασης των κατοίκων σε αυτό, είναι φανερό το πόσο σημαντικό είναι η προώθηση της χρήσης του ποδηλάτου.
Θα πρέπει να οριοθετηθεί η ζώνη του ποταμού. Στο υπό εκπόνηση ΓΠΣ, προτείνεται η οριοθέτηση και θεσμοθέτηση της ζώνης του ποταμού Παμίσου, σαν ζώνης ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, γεγονός που συνάδει με τις προτεινόμενες χρήσεις και της ήπιας μορφής παρεμβάσεις.
7.1. ΑΛΣΟΣ ΕΥΚΑΛΥΠΤΩΝ
7.2. Γενική Περιγραφή
Το λεγόμενο άλσος ευκαλύπτων, ευρίσκεται στην παραλία του Δήμου Μεσσήνης, με συνολική έκταση 40 στρεμμάτων περίπου. Χρειάζεται κάποια οριοθέτηση και εξυγίανση λόγω της πυκνής βλάστησης, που έχει σαν αποτέλεσμα την περιορισμένη ανάπτυξη των δένδρων.
7.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Η άμεση γειτνίαση του άλσους με την παραλία δημιουργεί μια σφήνα υψηλού αισθητικού πράσινου στην περιοχή. Λόγω της πυκνής βλάστησης είναι αδύνατη η πεζοπορία η ο ποδηλατικός γύρος του άλσους.
Προτείνεται λοιπόν η αντιμετώπισή του σαν αισθητικό υψηλό πράσινο, με την δημιουργία - κατόπιν συμφώνου γνώμης του αρμόδιου Δασαρχείου - ήπιων μορφών παρέμβασης με φυσικά γήινα υλικά (ξύλο και πέτρα) και χαμηλές κατασκευές που να αναδεικνύουν αυτό το φυσικό σκηνικό με τρόπο που να ξετυλίγεται σαν διαδοχή εικόνων πρασίνου, με εναλλαγή "πράσινου τείχους από φράγμα υψηλών δένδρων" σε αντιδιαστολή με "οπτική χρωματική φυγή με ξέφωτα εποχιακών λουλουδιών"..
Το έδαφος είναι σίγουρα εύφορο, πιθανά να χρειάζεται τοπική βελτίωση κατά τόπους με 30 εκ. κηπευτικό χώμα και 15 εκ. περλίτη.
Τα φράγματα μέσου πρασίνου μπορούν να υλοποιηθούν με πυράκανθους (εναλλαγή κόκκινου-πράσινου χρώματος και λίγο πότισμα).
Η συνολική λοιπόν σχεδιαστική προσέγγιση είναι διαδοχή χαμηλών καθιστικών σε ένα κατά τόπους στρωμένο μονοπάτι, για περίπατο και ποδήλατο, με ανάδειξη οπτικών φυγών και χώρων ειδικού ενδιαφέροντος.
Σε περίπτωση που ζητηθεί η κατασκευή τεχνητής λίμνης, θα πρέπει να εξασφαλιστεί η ποιότητα του γλυκού νερού με αντλίες και φίλτρα και προκαθορισμένη σκληρότητα, αλλιώς οι αντλίες θα παρουσιάσουν σύντομα πρόβλημα. Η λίμνη δεν θα είναι κολυμβητική, αλλά θα πρέπει να εξασφαλίζεται ροή του νερού σε ημερήσια βάση τουλάχιστον για οκτώ ώρες για αποφυγή σχηματισμού γλίνας. Το μέσο βάθος του νερού πρέπει να είναι 50 εκ. Εάν ζητηθεί να υπάρχουν ψάρια, θα πρέπει να προβλεφθεί μια τοπική καταβύθιση βάθους 2 μέτρων με διαστάσεις 50εκ*50εκ, για να φωλιάζουν τα ψάρια. Θα απαιτείται καθαρισμός της λίμνης από δημοτικό υπάλληλο. Το συνολικό εμβαδόν της λίμνης για να δείχνει σαν υδάτινη επιφάνεια, πρέπει να είναι 400 μ2 τουλάχιστον, με ελεύθερο σχήμα.
Σε αυτή την περίπτωση είναι δυνατό να κατασκευασθεί απλό Δημοτικό Αναψυκτήριο. Ένα τέτοιο κτίριο, θα πρέπει να εντάσσεται στον γενικότερο χαρακτήρα του άλσους, και θα αποφέρει έσοδα στον Δήμο Μεσσήνης.
Αρκεί να χαρακτηρισθεί μέσα στο άλσος ένα περίγραμμα δόμησης με συγκεκριμένους όρους δόμησης, στο οποίο θα περιλαμβάνεται αποθήκη προμηθειών, μικρή κουζίνα για πρόχειρα γεύματα (snacks), χώροι υγιεινής και εάν προτίθεται ο Δήμος να λειτουργεί και κατά τους χειμερινούς μήνες, κλειστός χώρος σερβιρίσματος.
Ο γενικότερος χαρακτήρας του άλσους, μπορεί να παραπέμπει στην αισθητική του κλασσικού αναψυκτηρίου των sixties, με χώρο κουαρτέτου ανάμεσα στα δέντρα, μικρή πίστα χορού, καθιστικά από bamboo, ελάχιστη πλακόστρωση και σαν θεατρικό συμπλήρωμα γκαρσόνια με στολή τις βραδινές ώρες.
Εάν προσεχθεί η γενικότερη αισθητική του μπορεί να αναδειχθεί σε ένα country club της ευρύτερης περιοχής.
8.1. ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΑΡΑΛΙΑΚΗΣ ΖΩΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ
8.2. Γενική Περιγραφή
Η παραλιακή ζώνη του Δήμου Μεσσήνης, εκτείνεται σε μήκος 7.300 μέτρων, μέσου βάθους 100 μέτρων, συνολικού εμβαδού 730 στρεμμάτων. Η παραλιακή ζώνη καταλαμβάνει όλο το νότιο τμήμα του Δήμου Μεσσήνης, ενώ το έδαφος είναι κυρίως αμμώδες. Υπάρχει κάποια άναρχη υποτυπώδης τουριστική ανάπτυξη, που απαιτεί άμεσες αντιδράσεις από τον αρμόδιο φορέα.
8.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Η υφιστάμενη κατάσταση παραπέμπει σε τυχαία και άναρχη ανάπτυξη, που εκτείνεται καθόλο το μήκος της υπό εξέταση ζώνης.
Σημαντικά σημεία άμεσης παρέμβασης είναι:
Η απομάκρυνση της χωματερής δίπλα από της εκβολές του ποταμού Παμίσου, στο ανατολικό άκρο της ζώνης. Η ανεξέλεγκτη χρήση εναπόθεσης απορριμμάτων, όχι μόνο από τα απορριμματοφόρα του Δήμου Μεσσήνης αλλά και από όμορους Δήμους, δημιουργούν σημαντικότατο περιβαλλοντικό πρόβλημα. Δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη χειροκίνητου η μηχανικού διαχωρισμού των απορριμμάτων, ενώ φυσικά δεν υφίσταται πολιτική ανακύκλωσης. Η ανάμιξη μεταλλικών αντικειμένων με γυάλινα και εύφλεκτα υλικά, εγκυμονούν κίνδυνους αυτανάφλεξης, ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες με μεγάλη θερμοκρασία και μεγάλη ηλιοφάνεια. Γενικά Ο Δήμος Μεσσήνης θα μπορούσε μέσω διεθνών δικτύων πόλεων (πχ. ICLEI - International Council for Local Environmental Initiatives), να υπάρχει ανταλλαγή αστικού προβληματισμού προσαρμοσμένου στις τοπικές συνθήκες, και κυρίως η εισαγωγή και διαχείριση της απαραίτητης τεχνογνωσίας, που εναρμονίζεται με τις διεθνείς περιβαλλοντικές πρακτικές και τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η χάραξη του αιγιαλού και της παραλίας, κατά δεύτερο λόγο θα εξασφαλίσει τον απαραίτητο ελεύθερο χώρο, και θα προλάβει το όποιο προσπάθεια οικοδόμησης εντός της ζώνης, που έχουν σαν αποτέλεσμα την φραγή της πρόσβασης στην παραλία, ενώ δρουν αποτρεπτικά στην όποια μεταγενέστερη προσπάθεια χάραξης οδού εξυπηρετήσεως, και διευθέτησης θέσεων στάθμευσης. Η σύνδεση και η συνέχεια της ζώνης φυσικής αναψυχής με την παρόχθια ζώνη του ποταμού Παμίσου είναι επιβεβλημένη. Αυτή η συνέχεια του φυσικού σκηνικού, θα δημιουργήσει έναν ισχυρότατο πόλο βιώσιμης ανάπτυξης και τουριστικής έλξης, που εάν διευθετηθεί με τον ενδεδειγμένο τρόπο θα αποφέρει πολλά οικονομικά οφέλη στην περιοχή.
Η μερική διευθέτηση του παραπόταμου του Παμίσου, δημιουργεί ένα φυσικό σκηνικό εκπληκτικής φυσικής καλλονής, που όμως κινδυνεύει από άσκοπες παρεμβάσεις. Το συγκεκριμένο σημείο ενδείκνυται για δημιουργία του Ναυτικού Ομίλου Μεσσήνης, μια και υπάρχει ήδη φυσική δίοδος από την θάλασσα, με μια "σφήνα γης" που εισχωρεί στην θάλασσα. Η κατασκευή μικρού κτίσματος στην μικρή έκταση σε συνδυασμό με θαλάσσιες αθλητικές δραστηριότητες, θα ωφελήσουν την περιοχή. Η υπάρχουσα μικρή γέφυρα θα πρέπει να αναβαθμιστεί, σε συνδυασμό με την εσωτερική μαρίνα.
Στη συνέχεια και σε κοντινή απόσταση ευρίσκεται το άλσος με του ευκαλύπτους, μια σημαντική έκταση 40 περίπου στρεμμάτων, μέσα στην παραλιακή ζώνη, που επιβάλλεται -όπως αναφέρουμε και σε άλλο σημείο του παρόντος- η άμεση συνέχεια και σύνδεση με την παραλιακή ζώνη.
Η δημιουργία μικρών αθλητικών εγκαταστάσεων, πχ. beach volley, volley ball, basket ball, mini soccer , beach soccer, tennis, μικρής χωρητικότητας και με χαμηλό κόστος συντήρησης, χωρίς μεγάλες υπερκατασκευές, θα προσελκύσουν τις μικρότερες ηλικίες και των δύο φύλων με αποτέλεσμα την διεξαγωγή κατ' αρχήν τοπικών πρωταθλημάτων και μετέπειτα διασυλλογικών αγώνων.
Απαιτείται η χάραξη παραλιακού πεζόδρομου και ποδηλατοδρόμου, παράπλευρα του προβλεπόμενου οδοστρώματος, με διευθέτηση χώρων στάθμευσης για τους λουόμενους (και για μεγάλα οχήματα), με φύτευση ανθεκτικών τοπικών ειδών, με δημιουργία εναλλασσόμενου φυσικού σκηνικού απόκρυψης-οπτικής φυγής προς την θάλασσα, με πέργκολες που να συνδυάζονται με χώρος στάσης, και με μικρά αναψυκτήρια και εστιατόρια σε συγκεκριμένες περιοχές με περιορισμούς της δόμησης. Η γενική κατεύθυνση είναι προφανώς η αναψυχή, και ο τουρισμός, αλλά όχι σε μια τελείως γραμμική και συνεχή ζώνη, που παραπέμπει σε ατυχή πολεοδομικά παραδείγματα. Απαραίτητη είναι και η μελέτη φωτισμού κάποιων ειδικών σημείων, που ενδείκνυνται για νυκτερινούς θερινούς περιπάτους.
Οι χρήσεις και δραστηριότητες που μπορεί να συγκεντρώσει μια παραλιακή ζώνη μήκους 7,3 χιλιομέτρων, είναι πάρα πολλές, και φυσικά ξεφεύγει του σκοπού αυτής της καταρχήν προσέγγισης, μια και το φυσικό αντικείμενο απαιτεί σύγχρονη σχεδιαστική προσέγγιση. Αυτό είναι αντικείμενο εκπόνησης ενός Σχεδίου Γενικής Διάταξης (Master Plan) της ευρύτερης παραλιακής ζώνης του Δήμου Μεσσήνης.-
Αθήνα, Ιούλιος 2004
Ο Δήμος Μεσσήνης, και λόγω μεγέθους και λόγω χωροθέτησης, είναι σκόπιμο να διαμορφώσει ένα διαφορετικό προφίλ από το σημερινό.
Ο Δήμος Μεσσήνης, πρέπει να έρθει σε συνεργασία με όμορους Δήμους για θέματα που απασχολούν την ευρύτερη περιοχή. Αυτή η διαδημοτική ανταλλαγή απόψεων μπορεί να οδηγήσει στην δημιουργία Συνδέσμου Ο.Τ.Α. Νότιας Πελοποννήσου, με στόχο την προώθηση κοινών θεμάτων, την συνεργασία και γιατί όχι την άσκηση πίεσης για την επίλυση χρόνιων προβλημάτων.
Η ένταξη παράλληλα σε προγράμματα και δράσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης, θα συμβάλλει τα μέγιστα στην ανάλυση χρόνιων προβλημάτων της πόλης, με την ανταλλαγή περιπτωσιολογίας -ποτέ το πρόβλημα δεν είναι ακριβώς το ίδιο- και με την εισαγωγή τεχνογνωσίας αντιμετώπισης, με την δημιουργία Αστικού Παρατηρητηρίου, και με τις δράσεις ενημέρωσης της τοπικής Κοινωνίας. Το σύστημα λειτουργεί κατ αρχάς με την συλλογή των τοπικών δεδομένων, που επεξεργάζονται σύμφωνα με της διεθνείς απαιτήσεις, ώστε να αποκτήσουν μια δεδομένη μορφή. Αυτά τα δεδομένα ανταλλάσσονται με πόλεις που έχουν μεν την τεχνογνωσία, αλλά τους λείπουν οι ανάλογες περιπτώσεις για συγκεκριμένα θέματα, ώστε να εξελίξουν περαιτέρω την τεχνολογία αντιμετώπισης προβλημάτων.
Ένα τέτοιο διεθνές ινστιτούτο είναι το I.C.L.E.I. (International Council for Local Environmental Initiatives), που είναι στην πραγματικότητα ένα διεθνές δίκτυο πόλεων, που σαν στόχο έχει την ανταλλαγή πρακτικών, δράσεων και εφαρμογών για την αντιμετώπιση βασικών περιβαλλοντικών, κοινωνικών και οικονομικών προβλημάτων του Δήμου, χωρίς να απειλείται η βιωσιμότητα των φυσικών, τεχνικών και κοινωνικών δομών από τα οποία εξαρτάται η παροχή αυτών των υπηρεσιών (πχ. αντιμετώπιση της αύξησης της ανεργίας - πολιτικές απασχόλησης).
Η αδελφοποίηση με άλλες πόλεις -όχι μόνο της Ευρωπαϊκής Ένωσης-, είναι ένα σημαντικό βήμα για την ανταλλαγή απόψεων και πρακτικών μεταξύ πόλεων που έχουν κοινά σημεία (ίδιο πρόβλημα με παρόμοια φύση). Η ανταλλαγή μεθόδων και πρακτικών, οδηγεί στην αποστολή δημοτικών υπαλλήλων και γενικά στελεχών της Τοπικής Αυτοδιοίκησης για μικρό χρονικό διάστημα με στόχο την περαιτέρω εκπαίδευσή τους για μικρό χρονικό διάστημα στις διεθνείς πρακτικές.
Σχετικό θέμα με διεθνή προβληματισμό αντιμετωπίζει ο Δήμος Μεσσήνης με το θέμα των Αθίγγανων. Ο Δήμος προτίθεται να προτείνει την μετεγκατάστασή τους σε άλλη περιοχή, που θα καθοριστεί από το υπό εκπόνηση ΓΠΣ. Αυτό δεν είναι αρκετό, μια και το πρόβλημα απλά θα μετατεθεί αλλού. Η ουσία είναι να βρεθεί μέθοδος προσέγγισης αυτού του σχετικά "ιδιότυπου τύπου" (για τα σημερινά δεδομένα), και αυτή η στεγανή μητριαρχική κοινωνία να θελήσει μόνη της να άρει το στεγανό περιθώριο το οποίο και η ίδια επιζητά με στόχο την επίτευξη αυτής ακριβώς της διαφορετικότητας. Η πρόσκληση, η πρόκληση και η επίτευξη συμμετοχής, εξασφαλίζεται με συμμετοχικές διαδικασίες, ακόμα και σε περίπτωση σχεδιασμού του ίδιου τους του οικισμού, μια και οι ισχυρές κοινωνικές τους δομές, προβάλλονται στον φυσικό χώρο, κατά τα πρότυπα παλαιότερων κοινωνικών ιεραρχήσεων.
Η διαχείριση των απορριμμάτων είναι ένα επίσης σημαντικό θέμα, στο οποίο ο Δήμος μπορεί να εισάγει διεθνείς πρακτικές και τεχνογνωσία από ένα διεθνές δίκτυο πόλεων.
Η Βιώσιμη Ανάπτυξη λοιπόν αντιμετωπίζεται με το πρίσμα "Act Locally Think Globally" (Δράσε Τοπικά Σκέψου Παγκόσμια). Αυτό το σύνθημα εκφράζει την γενική φιλοσοφία και το πλάνο δράσης και εφαρμογής των ομάδων ενεργών πόλεων. Σε αυτό το πλαίσιο εντάσσεται και η πολιτική των Ανανεώσιμων Πηγών Ενέργειας (Α.Π.Ε.), δηλαδή η προώθηση της χρήσης των ΑΠΕ με στόχο την μεγαλύτερη συμβατή κάλυψη των ενεργειακών αναγκών, την ασφάλεια και πολλαπλότητα του ενεργειακού εφοδιασμού, την προστασία του περιβάλλοντος, την αντιμετώπιση των επερχόμενων κλιματικών αλλαγών και φυσικά την τροφοδότηση της βιώσιμης ανάπτυξης. Σύμφωνα με οδηγία της Ευρωπαϊκής Ένωσης, όλα τα κτίρια πρέπει πλέον να έχουν βιοκλιματικό σχεδιασμό, με στόχο την εξοικονόμηση ενεργείας και την φιλικότητα προς το περιβάλλον. Η δημιουργία λοιπόν ειδικού τμήματος ΤΕΙ, που να έχει περιβαλλοντική τεχνική κατεύθυνση, με αντικείμενο την εκπαίδευση πάνω σε ένα τομέα που απουσιάζει παντελώς από τον ελλαδικό χώρο, είναι μια πρώτη κατεύθυνση. Η στέγαση τέτοιων εκπαιδευτικών τμημάτων μπορεί να γίνει σε πρώην δημοτικά σχολεία, που με ελάχιστες μετατροπές και ελάχιστη απαιτούμενη συντήρηση (κτίριο Δασκαρόλη), αποτελούν μέσο κοινωνικής επιμόρφωσης, μείωση της ανεργίας, άρση του αποκλεισμού και τόνωση της τοπικής οικονομίας. Ο δήμος Μεσσήνης έχει γενικά δυνατότητες -το επαναλαμβάνουμε- να αποτελέσει πιλοτικό Δήμο σε ορισμένα θέματα, τουλάχιστον στον ελλαδικό χώρο. Ένα πιλοτικό πρόγραμμα με αντικείμενο οικολογικό ελαιοτριβείο, είναι σημαντικό διότι τα ελαιοτριβεία είναι κατά πρώτο απαραίτητα σε μια ελαιοπαραγωγό περιοχή όπως η Μεσσήνη, κατά δεύτερο είναι ενεργοβόρα και κατά τρίτο είναι επιβλαβή για το περιβάλλον.
Η ανάπλαση παραδοσιακών οικισμών του Δήμου -αφού χαρακτηριστούν- βασίζεται ακριβώς στην επαναδημιουργία μιας ιστορικής διαδρομής, όπου θα υπάρχουν οικονομικά κίνητρα αισθητικής ανάπλασης, που σε συνδυασμό με την χωροθέτηση συγκεκριμένων παραδοσιακών χρήσεων, δημιουργούν νέες θέσεις απασχόλησης, Η διαδρομή αυτή, υλοποιημένη από ένα ιδιαίτερου τύπου πεζόδρομο όπου με μικρές παρεμβάσεις και βασικό αστικό εξοπλισμό, θα λειτουργεί σαν συνεκτικό δίκτυο μέσα στον οικιστικό ιστό προβάλλοντας και αναδεικνύοντας τις ιδιαιτερότητες του συγκεκριμένου οικισμού. Τέτοιου είδους χρήσεις είναι καταστήματα παρασκευής και διάθεσης τοπικών προϊόντων, λαογραφικό μουσείο, καφενείο κτλ. Η προώθηση και διάθεση αυτών των πραγμάτων πρέπει να αντιμετωπισθεί με επαγγελματικό τρόπο, ώστε να αποτελέσει ο οικισμός τουριστικό πόλο έλξης.
Αυτά που αναφέραμε παραπάνω, είναι μια πρώτη αναφορά στην γενική προσέγγιση επίλυσης κάποιων γενικών θεμάτων του Δήμου Μεσσήνης.
Β. ΣΗΜΕΙΑΚΕΣ ΠΑΡΕΜΒΑΣΕΙΣ
Τα σημεία του Δήμου Μεσσήνης, στα οποία αναλύονται εκτενέστερα οι προτάσεις γενικής κατεύθυνσης, είναι τα παρακάτω:
1) Η Ανάπλαση Εισόδου Μεσσήνης
2) Ο Χώρος Τέλεσης Μπεζεσθενείων
3) Ο Πολυλειτουργικός Χώρος Α.Σ.Ο.
4) Ο Υπόγειος Δημοτικός Χώρος Στάθμευσης
5) Το Κέντρο Μηχανοκίνητου Αθλητισμού Μεσσήνης
6) Η Αξιοποίηση Παρόχθιας Περιοχής Παμίσου
7) Το Άλσος Ευκαλύπτων
8) Η Ανάπλαση Παραλιακής Ζώνης Μεσσήνης
1.1. ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΕΙΣΟΔΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ
1.2. Γενική Περιγραφή
Ο προς ανάπλαση διατιθέμενος χώρος είναι στην είσοδο της πόλης της Μεσσήνης, στο κτίριο του Παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού. Απέναντι και σε μικρή απόσταση ευρίσκεται το ξενοδοχείο "Λύσανδρος" μαζί με το παρακείμενο βενζινάδικο. Σε κοντινή απόσταση, ευρίσκονται οι αποθήκες του Ανώνυμου Σταφιδικού Οργανισμού (Α.Σ.Ο.), που έχουν περιέλθει στην ιδιοκτησία του Δήμου Μεσσήνης, συνολικού εμβαδού 300 τμ., σε οικόπεδο 700 τμ περίπου. Υπάρχει ακόμη η δυνατότητα, αγοράς από τον Δήμο όμορου οικοπέδου συνολικής έκτασης 2.500 τμ.
1.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Ο υφιστάμενος χώρος και σαν χώρος και σαν χωροθέτηση, διαθέτει πολλές δυνατότητες. Αναλυτικότερα:
Το υφιστάμενο κτίσμα του Παλαιού Σιδηροδρομικού Σταθμού, είναι καλά διατηρημένο, ενώ τμήμα του ισογείου του, έχει χρήση αναψυχής (καφετέρια). Το οικόπεδο του Σταθμού, έχει συνολικό εμβαδόν κατά προσέγγιση 2000 τμ., ενώ στο πίσω του μέρος, υπάρχουν κτίσματα αποθηκών΄. Το οικόπεδο και τα κτίσματα ανήκουν κατ' αρχήν στον Ο.Σ.Ε.. Οι σιδηροδρομικοί σταθμοί που έχουν εγκαταλειφθεί από τον Ο.Σ.Ε., παραχωρούνται στους οικείους Δήμους, συνεπώς η δημοτική Αρχή θα μπορούσε να διαπραγματευθεί την παραχώρηση της έκτασης, που εκτός από το φυσικό σκηνικό (υψηλό πράσινο), και την προνομιακή του χωροθέτηση, διαθέτει και έτοιμα αξιόλογα κτίρια. Οι χρήσεις που μπορεί να στεγάσει είναι πολλές. Κατά πρώτο, είναι ιδανικό σαν αφετηρία της ιστορικής σιδηροδρομικής γραμμής που πρόκειται να αναβιώσει ο Δήμος. Κατά δεύτερο στον υπαίθριο χώρο μεν να λειτουργεί Μουσείο Τραίνων Πελοποννήσου με μηχανές και βαγόνια αναπαλαιωμένα, με την δημιουργία κλειστής διαδρομής ανάμεσα τους, ενώ κατά δεύτερο στον όροφο του σταθμού να λειτουργεί εντευκτήριο και λέσχη Φίλων Τραίνου. Στις αποθήκες θα μπορούσε να διαμορφωθεί χώρος πολλαπλών χρήσεων με προβολές σχετικών θεμάτων, κατασκευή μακέτας τραίνου σε κλίμακα HO, με αναπαραστάσεις πολεοδομικής ένταξης σιδηροδρομικών σταθμών του Ελλαδικού χώρου στον υπό επέκταση αστικό ιστό σε διαφορετικές; χρονικές στιγμές (συγχρονική και διαχρονική θεώρηση). Το αντικείμενο, μπορεί να παρουσιάσει μεγάλο ενδιαφέρον, εκτός από ιστορική άποψη, να έχει και πολεοδομικές προεκτάσεις σχετικά με την διάδοση και εξέλιξη αυτού του κατ εξοχήν μαζικού μέσου μεταφοράς (διαδρομή ατμομηχανής-ντηζελομηχανής-ηλεκτροκινητήρα σε συνδυασμό με αστικό-περιαστικό-υπεραστικό χαρακτήρα) σε συνδυασμό με την ένταξή του στον αστικό ιστό. Παράλληλα, υπάρχει και το βασικό μηχανολογικό αντικείμενο, το συγκοινωνιακό αντικείμενο και τέλος το αμιγώς αρχιτεκτονικό αντικείμενο (διαχρονική και συγχρονική μόρφωση σταθμού).
Το ξενοδοχείο "Λύσανδρος", είναι ένα τριώροφο κτίσμα, το οποίο ενδιαφέρεται να αποκτήσει ο Δήμος Μεσσήνης. Το υφιστάμενο κέλυφος είναι μακροσκοπικά σε καλή κατάσταση, υπερδεκαετούς κατά προσέγγιση κατασκευής, χωρίς ιδιαίτερες αισθητικές απαιτήσεις. Η ηλικία και ο τρόπος κατασκευής του κτιρίου παραπέμπουν σε σύγχρονη κατασκευή, εναρμονισμένη με τον προηγούμενο αντισεισμικό κανονισμό. Η προτεινόμενη χρήση του είναι σαν Φοιτητική Εστία, σε σχέση με τα προτεινόμενα τμήματα ΤΕΙ. Στο ισόγειο του κτιρίου , εκεί που θα ήταν το εστιατόριο και το μαγειρείο του ξενοδοχείου , μπορεί να λειτουργήσει φοιτητική λέσχη για σίτιση. Σε αυτή την περίπτωση θα πρέπει να διερευνηθεί η εναρμόνιση του υφιστάμενου κτίσματος με τον ισχύοντα ΓΟΚ (Ν. 1577) στην περιοχή, η δυνατότητα μελλοντικής επέκτασης - προσθήκης καθώς και με άλλες διατάξεις (ισχύων αντισεισμικός κανονισμός, διατάξεις πυρασφάλειας).
Οι παρακείμενες αποθήκες του Α.Σ.Ο. έχουν την τυπική μορφολογία τέτοιου είδους κτισμάτων, είναι σε σχετικά καλή κατάσταση, και μπορούν να στεγάσουν αμφιθέατρο και αίθουσες διδασκαλίας των προτεινόμενων ΤΕΙ. Η συνολική τους αισθητική παρέμβαση πρέπει να στοχεύσει στην διατήρηση μεν του γενικότερου ύφους της περιοχής, Η δυνατότητα απόκτησης από τον Δήμο Μεσσήνης παρακείμενης οικοπεδικής εκτάσεως, δίνει την δυνατότητα άμεσης δημιουργίας Σχολής ΤΕΙ, με άμεσα οφέλη για την ευρύτερη περιοχή. Τα προτεινόμενα κελύφη, είναι σκόπιμο να αντιμετωπισθούν με γνώμονα την εξοικονόμηση ενεργείας και να είναι φιλικά προς το περιβάλλον.
Οι σχολές αυτές, μπορούν να έχουν πολλαπλή κατεύθυνση. Από την μια μεριά μπορούν να εστιάζουν στην αγροτική υποδομή του Δήμου Μεσσήνης ελαιοπαραγωγός περιοχή), και από την άλλη στην προτεινόμενη τεχνολογική εξέλιξη ( βλ. παρακάτω Κέντρο Μηχανοκίνητου Αθλητισμού).
Το θεσμικό πλαίσιο που επιτρέπει την συνολική ανάπλαση καθώς και την εξασφάλιση σημαντικών κοινόχρηστων και κοινωφελών χώρων είναι ο Ν. 2508/97. Ειδικότερα ο χαρακτηρισμός και οριοθέτηση της περιοχής ανάπλασης γίνεται βάσει του άρθρου 8 του ιδίου Νόμου, ενώ είναι πιθανά αναγκαία η τροποποίηση του ισχύοντος ρυμοτομικού σχεδίου της περιοχής, ενώ βασικό για την όλη ανάπλαση είναι η κυκλοφοριακή διευθέτηση και οι διευθέτηση των χώρων στάθμευσης.
Η προτεινόμενη ανάπλαση, δεν έχει απλά σαν στόχο την δημιουργία μίας τυπικής "εισόδου πόλης". Ό στόχος είναι να λειτουργήσει σαν πόλος έλξης για το δυναμικότερο τμήμα της κοινωνίας -την νεολαία- στην ποιο σημαντική ίσως και ευαίσθητη ηλικιακή ομάδα, και να προβάλλει σαν πολιτιστικός μαγνήτης στην ευρύτερη περιοχή με υπερτοπική εμβέλεια, προβάλλοντας παράλληλα το κοινωνικό πρόσωπο, την περιβαλλοντική ευαισθησία και την πολιτιστική δράση του Δήμου Μεσσήνης, μέσα από ένα άρτιο αισθητικά περιβάλλον με έμφαση στην ποιότητα ζωής.
2.1. ΧΩΡΟΣ ΤΕΛΕΣΗΣ ΜΠΕΖΕΣΘΕΝΕΙΩΝ
2.2. Γενική Περιγραφή
Ο διατιθέμενος χώρος, που ευρίσκεται κοντά στην είσοδο της πόλης, έχει έκταση περί τα 10 στρέμματα, και είναι αδιαμόρφωτος. Κατά την χρονική περίοδο από 20 μέχρι 28 Σεπτεμβρίου και σε ετήσια βάση, τελούνται τα Μπεζεσθένεια. Πρόκειται για πανηγύρι υπερτοπικής σημασίας, που συνδυάζεται με την ύπαρξη θαυματουργού εικόνας στο παρακείμενο Μοναστήρι.
2.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Ο προς διευθέτηση χώρος, χρησιμεύει κατά πρώτο σαν επέκταση του χώρου λατρείας του Ιερού Ναού κατά την διάρκεια τέλεσης των Μπεζεσθενείων και κατά δεύτερο σαν χώρος συγκέντρωσης κατά την διάρκεια του πανηγυριού.
Πρόκειται λοιπόν για έναν πολυλειτουργικό - πολυδύναμο χώρο με υπαίθριες δραστηριότητες. Προτείνουμε η διευθέτηση να επιτευχθεί με την χρήση χαμηλών αναβαθμών, με συνδυασμό σκληρών υλικών (πέτρα και σκυρόδεμα) με μαλακά υλικά (ξύλο και φυτικό πρανές), χωρίς την πλήρη πλακόστρωση της όλης επιφάνειας για λόγους κατά πρώτο κόστους κατά δεύτερο αποχέτευσης όμβριων και κατά τρίτο λειτουργικούς.
Το έδαφος φαίνεται ισχυρά αλκαλικό, συνεπώς χρειάζεται βελτίωση με κηπευτικό χώμα, ενώ η φύτευση θα πρέπει να υλοποιηθεί με ανθεκτικές ντόπιες ποικιλίες φυτών.
Το συγκεκριμένο γήπεδο, έχει φυγές προς την Εκκλησία και τον κεντρικό δρόμο. Η γωνιακή του χωροθέτηση κοντά στην είσοδο της πόλης, υπαγορεύει την ανάγκη πιθανής μικρής έκτασης επέμβασης και στην απέναντι μεριά της κεντρικής οδού, με την δημιουργία μιας "πύλης δρώμενου". Αυτό με τον κατάλληλο σχεδιασμό, θα λειτουργεί και σαν αποτρεπτικό των οδικών ατυχημάτων, γεγονός σύνηθες στις εμποροπανηγύρεις κατά τις νυκτερινές ώρες. Αυτό θα συμβάλλει στην αναγνωρισημότητα του ευρύτερου περιβάλλοντος και στην καθιέρωση του συγκεκριμένου σημείου σαν τοπόσημο , σαν σημείου αναφοράς δηλαδή στις παρυφές του οικιστικού ιστού. Με κανένα τρόπο δεν προτείνουμε την κατασκευή μεγαλειώδους πύλης υπερφυσικού μεγέθους.
Παράλληλα προτείνεται και η διερεύνηση της πιθανής σύνδεσης με την προτεινόμενη ανάπλαση και διαμόρφωση της εισόδου της πόλης της Μεσσήνης. Αυτό μπορεί να υλοποιηθεί δια μέσου ενός μικρού δικτύου πεζοδρόμων, μια και η απόσταση είναι κοντινή, που σε συνδυασμό με τις προτεινόμενες χρήσεις στην περιοχή ανάπλασης, εντείνει και τις δύο λειτουργίες.
Προτείνουμε την διπλή τεθλασμένη γραμμική επάλληλη σειριακή διευθέτηση των πανηγυριστών, σε "τυχαίες" καθορισμένες από τον σχεδιασμό θέσεις, που θα ορίζονται από τον Δήμο, και που πιθανά να υπάρχει πρόβλεψη είτε για την ανάμειξη των πανηγυριστών είτε για την ομαδοποίησή τους.
Παράλληλα πρέπει να εξασφαλιστεί ο χώρος στάθμευσης των αυτοκινήτων των πανηγυριστών αλλά και διευθέτηση χώρων στάθμευσης για τους επισκέπτες.
Η διευθέτηση αυτού του ιδιαίτερου χώρου θα συμπληρώνεται από πέργκολες με καθιστικά -σαν χώρους στάσης- και με πράσινο είτε σαν λειτουργία οπτικού φράγματος, είτε σαν λειτουργία σκηνικού είτε τέλος σαν αισθητική λειτουργία (υψηλό - μέσο - χαμηλό πράσινο) με επεισόδια έντονων χρωματισμών από εποχικά είδη λουλουδιών, ενώ θα πρέπει να δοθεί έμφαση και στον αρχιτεκτονικό φωτισμό.
Η βασική αρχή σχεδιασμού, θα είναι η δημιουργία ενός "θεατρικού χώρου" πολλαπλής ανάγνωσης, μιας απλής σκηνογραφίας για πολλούς ηθοποιούς και παράλληλα θεατρικά δρώμενα, ενώ η συνολική παρέμβαση θα είναι ήπια, -που λόγω του αρκετά μεγάλου εμβαδού της έκτασης- θα κρατήσει το τελικό κόστος υλοποίησης χαμηλό.
Το πανηγύρι μπορεί να αποτελέσει πόλο έλξης για πολλές ηλικιακές και κοινωνικές ομάδες, ανάλογα πάντα με τον τελικά επιδιωκόμενο χαρακτήρα.
Οι πιθανές προτεινόμενες χρήσεις είναι οι παρακάτω:
· Εμποροπανήγυρις
· Δημοτικό περίπτερο προετοιμασίας εδεσμάτων με αποθήκη
· Χώρος φαγητού
· Πίστα χορού
· Παραδοσιακή μουσική και χορός
· Λαϊκή μουσική και χορός
· Θέατρο δρόμου
· Stand up comedy
· Παντομίμα και κλόουν
· Ταχυδακτυλουργοί και ξυλοπόδαροι
· Ακροβάτες δρόμου και ποδηλάτες
· Κουκλοθέατρο
· Θέατρο σκιών
· Χώρος Καρναβαλιού
· Koυαρτέτο εγχόρδων και πνευστών με έντεχνη-pop-μοντέρνα μουσική
· Μοναχικός πιανίστας - ήχος και φως "ρολόι" - ελληνικός μουσικός γύρος.
Όλα τα παραπάνω δεν είναι φυσικά παράλληλες χρήσεις, η προτεινόμενη όμως λειτουργία του χώρου δεν είναι μόνο της κλασσικής εμποροπανηγύρεως (!!), αλλά ενός κοινωνικού πυκνωτή πολιτιστικών δρώμενων, με έμφαση μεν στην λαϊκή κουλτούρα και παράδοση, αλλά και με ψήγματα κοινωνικής και καλλιτεχνικής επιμόρφωσης.
Οι στόχοι για κάτι τέτοιο είναι κατά πρώτο η αναβάθμιση και ισχυροποίηση του θεσμού της εμποροπανήγυρης, κατά δεύτερο η λαϊκή επιμόρφωση και διάδοση της λαϊκής κουλτούρας και κατά τρίτο η ανάδειξη της περιοχής σαν κέντρο λαϊκών πολιτιστικών εκδηλώσεων, με προφανή οφέλη για την ευρύτερη περιοχή.
3.1. ΠΟΛΥΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ Α.Σ.Ο.
3.2. Γενική Περιγραφή
Στην επαρχιακή οδό προς Πύλο, ευρίσκονται οι δύο αυτές αποθήκες του Αυτόνομου Σταφιδικού Οργανισμού (Α.Σ.Ο.). Οι κτιριακές εγκαταστάσεις έχουν εμβαδόν περί τα 1.350 μ2, ενώ το οικόπεδο έχει συνολική έκταση περί τα 4.500 μ2.
3.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Τα δύο υφιστάμενα κτίσματα, έχουν την τυπική μορφή αγροτικών αποθηκών, είναι μακροσκοπικά σε καλή κατάσταση, ενώ επειδή δεν είναι διατηρητέα κτίρια, επιτρέπεται η όποια μορφολογική παρέμβαση, με στόχο την περαιτέρω αισθητική τους βελτίωση, πάντα σε σχέση με την προτεινόμενη τελικά χρήση.
Αυτή η προτεινόμενη χρήση είναι του Πολυπολιτιστικό Κέντρου Μεσσήνης. Τα κτίρια μπορούν να στεγάσουν τις κάτωθι δραστηριότητες:
· Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, με μεταβαλλόμενη διάταξη και ακουστική, χωρητικότητας 300-350 ατόμων για χρήση κλασσικού θεάτρου, κινηματογράφου, μουσικής και συνεδρίων.
· Αίθουσα πολλαπλών χρήσεων, με μεταβαλλόμενη διάταξη κι ακουστική, χωρητικότητας 250 ατόμων, για χρήση μοντέρνου θεάτρου, προβολών, μουσικής και ομιλιών.
· Θεατρικό Εργαστήριο
· Εργαστήριο Ζωγραφικής
· Εργαστήριο Γλυπτικής
· Εργαστήριο Χειροτεχνίας
· Εργαστήριο Αγγειοπλαστικής
· Εργαστήριο Χαρακτικής
· Εργαστήριο Φωτογραφίας
· Εργαστήριο Κινηματογράφου και Λέσχη
· Εργαστήριο Ψηφιακής Επεξεργασίας Video
· Εργαστήριο Μουσικής και Χορωδίας
· Εργαστήριο Πληροφορικής, και έδρα του www.messini.gr
· Ραδιοφωνικός Σταθμός τοπικής εμβέλειας στα fm stereo και μεσαία
· Κέντρο Περιβαλλοντικής και Οικολογικής Ευαισθητοποίησης
· Αστικό Παρατηρητήριο
· Κέντρο Νεολαίας
· Κοινωνικό Συμβουλευτικό Κέντρο
Ο εκτεταμένος περιβάλλων χώρος του κτιρίου, μπορεί με την ανάλογη διαμόρφωση να λειτουργήσει σαν προέκταση και συνέχεια του εσωτερικού χώρου, επιτρέποντας την διεξαγωγή εκθέσεων και πολιτιστικών δρώμενων, σε συνδυασμό με τα foyer των δύο προτεινομένων αιθουσών πολλαπλών χρήσεων.
Η κατασκευή στον πίσω αριστερό ακάλυπτο ενός μικρού υπαίθριου θεάτρου για χρήση θεατρικών παραστάσεων, μικρών μουσικών σχημάτων η ακόμα να διατίθεται και για σχολικές εορτές, με παράλληλο σχεδιασμό του περιβάλλοντος χώρου και τον εμπλουτισμό με χαμηλό, μέσο και υψηλό πράσινο, οδηγεί μονοσήμαντα στην δημιουργία ενός σκηνικού, το οποίο μπορεί να συμμετέχει και στην όποια πρόταση διευθέτησης.
Τα υφιστάμενα κτίσματα, δεν έχουν κάποιον ιδιαίτερο μορφολογικό χαρακτήρα. Αυτό ακριβώς τα κάνει δεκτικά στην οποιαδήποτε μορφής επέμβαση, πιθανή τροποποίηση και προσθήκη, ενώ ο γενικότερος προβαλλόμενος χαρακτήρας θα πρέπει να είναι ενός σύγχρονου "έξυπνου κελύφους" που θα λειτουργεί σαν πόλος έλξης στην ευρύτερη περιοχή.
Οι αποθήκες, λόγω της προτεινόμενης σπουδαιότητας (χώροι συνάθροισης κοινού), είναι προφανές ότι θα πρέπει να εναρμονισθούν με τις ισχύουσες διατάξεις του Κανονισμού Τεχνολογίας Σκυροδέματος, του Κανονισμού Οπλισμένου Σκυροδέματος, του Ελληνικού Αντισεισμικού Κανονισμού ΕΑΚ 2000, του Κανονισμού Φορτίσεων Δομικών Έργων και του Ευροκώδικα 5 (EC3) Σχεδιασμός Μεταλλικών Κατασκευών.
Παράλληλα απαιτείται γεωτεχνική έρευνα και μελέτη, πριν από εκπόνηση οποιαδήποτε μελέτης.
Οι απαιτούμενες ηλεκτρομηχανολογικές εγκαταστάσεις του κτιρίου, θα προβλεφθούν βάσει των ισχυόντων κανονισμών, πυρασφαλείας, θερμομόνωσης, ηχομόνωσης, ύδρευσης, αποχέτευση, δίκτυο ισχυρών ρευμάτων, δίκτυο ασθενών ρευμάτων, κλιματισμού καθώς και ανελκυστήρα.
Οι αποθήκες Α.Σ.Ο., δεν έχουν προφανώς σχεδιαστεί αρχικά για να στεγάσουν τις προτεινόμενες χρήσεις. Παρ' όλα αυτά, είναι εφικτό με τις με μια ακολουθία επεμβάσεων, να διαμορφωθούν με τέτοιο τρόπο, ώστε κατά πρώτο να διατηρηθεί ο βασικός μορφολογικός τους χαρακτήρας που είναι άμεσα αναγνωρίσιμος στην περιοχή, και κατά δεύτερο να αποτελέσουν ένα ενιαίο σύνολο με αυτόνομα μεν αλλά συγγενή δε τμήματα, που θα δώσουν ώθηση σε ευρύ φάσμα πολιτιστικών δραστηριοτήτων.
Οι στεγασμένες αυτές δραστηριότητες, ανταποκρίνονται στις σύγχρονες ανάγκες των δημοτών για επιμόρφωση, ενημέρωση, ψυχαγωγία , κοινωνική ευαισθητοποίηση, καθώς και στην ανάγκη να δημιουργηθεί ένας ισχυρός πόλος έλξης πολιτιστικού χαρακτήρα, με ανταπόκριση σε μεγάλο φάσμα ηλικιακών ομάδων και των δύο φύλων.
Η συγκέντρωση και η ανταλλαγή διαφορετικών απόψεων σε ένα τέτοιου είδους πολυπολιτιστικό κοινωνικό κέντρο, έχει σαν αναμενόμενο αποτέλεσμα μια ιδιαίτερη δυναμική, που ευνοεί τον καλώς εννοούμενο υγιή ανταγωνισμό, την δημιουργικότητα, την καλλιτεχνική δημιουργία και την κοινωνική επιμόρφωση, ενώ ισχυροποιεί τον Δήμο Μεσσήνης στην ευρύτερη περιοχή.
4.1. ΥΠΟΓΕΙΟΣ ΔΗΜΟΤΙΚΟΣ ΧΩΡΟΣ ΣΤΑΘΜΕΥΣΗΣ
4.1. Γενική Περιγραφή
Ο συγκεκριμένος χώρος, είναι πάνω από τέσσερα στρέμματα, χρησιμοποιείται σαν υπαίθριος χώρος στάθμευσης, χωρίς διευθέτηση θέσεων. Είναι σε συνέχεια της κεντρικής πλατείας της Μεσσήνης, ενώ στην απέναντι μεριά υπάρχει διατηρητέο κτίριο της Εθνικής Τραπέζης και συστάδα πρασίνου.
4.2. Γενική Κατεύθυνση πρότασης
Η λειτουργική προσέγγιση του συγκεκριμένου χώρου, πρέπει να είναι διπλή, υπόγεια και υπέργεια.
Ο χώρος που διατίθεται κατ' αρχήν για κατασκευή υπόγειου δημοτικού χώρου στάθμευσης είναι επαρκής.
Το τελικό μέγεθος του απαιτούμενου υπόγειου γκαράζ, θα καθοριστεί από την κυκλοφοριακή μελέτη του οικισμού, απ όπου θα προκύψει και η προεκτίμηση του μεγέθους του σταθμού.
Κρίνουμε ρεαλιστικό το μέγεθος των 200 θέσεων, αλλά πιθανόν να πρέπει να προβλεφθεί και αριθμός θέσεων στάθμευσης μεγάλων αυτοκινήτων, σύμφωνα με την νέα ισχύουσα νομοθεσία. Το μέγεθος γενικά ενός υπόγειου χώρου στάθμευσης, είναι βιώσιμο σαν απόδοση, εάν υπερβαίνει τις 150 θέσεις στάθμευσης, και με αναμενόμενη υψηλή συχνότητα εναλλαγής θέσεων.
Η προκαταρκτική μελέτη θα δείξει κατά πόσο είναι αποδοτικότερο να επιδιωχθεί σχεδιασμός σε δύο στάθμες, πράγμα που καθιστά οικονομικότερη γενικά την κατασκευή, και συνεπώς πιο ελκυστική την εκμετάλλευση.
Εάν κατά την γεωλογική έρευνα προκύψει ότι ο υδροφόρος ορίζοντας της περιοχής είναι υψηλός, η όλη υπόγεια κατασκευή αντιμετωπίζεται με την κατασκευή συνολικής στεγανολεκάνης, ενώ η συνολική στεγάνωση και οι ρύσεις της οροφής του υπόγειου σταθμού είναι φυσικά σημαντικές. Αντίθετα η δυναμική του συμπεριφορά σε περίπτωση σεισμού, είναι άμεσα προβλέψιμη μια και πρόκειται εξ' ολοκλήρου περί υπόγειας κτιριακής κατασκευής.
Η κατασκευή ενός μεγάλου υπόγειου σταθμού αυτοκινήτων, πρέπει να αντιμετωπισθεί με την δέουσα θεσμική προσέγγιση, μια και η ισχύουσα νομοθεσία είναι σύνθετη, φυσικά για λόγους ασφαλείας.
Εκτός από τις ισχύουσες διατάξεις του οικοδομικού και κτιριοδομικού κανονισμού, απαιτείται μελέτη εξαερισμού και τήρηση του κανονισμού πυρασφαλείας κτιρίων.
Επί πλέον, ένα τέτοιο έργο, απαιτεί εναρμόνιση με τις διατάξεις χρήσης για άτομα με ειδικές ανάγκες (ΑΜΕΑ), γεγονός που υπαγορεύει την εγκατάσταση ειδικών ανελκυστήρων ασφαλείας, καθώς και ειδικών θέσεων στάθμευσης για τέτοια άτομα.
Σημαντικό θέμα είναι και η αναμενόμενη ηχορύπανση από την περαιτέρω επιβάρυνση της κυκλοφορίας των οχημάτων στην περιοχή, ειδικότερα στις ράμπες ανόδου και καθόδου του σταθμού. Το πρόβλημα γίνεται εντονότερο φυσικά στην ράμπα ανόδου και επιλύεται με την σωστή ακουστική διευθέτηση των παρειών των τοιχίων. Δεν θα πρέπει να παραβλέψουμε το φαινόμενο της ηχούς και της αντήχησης σε ένα μεγάλο σταθμό αυτοκινήτων, καθώς και του φαινομένου της ενίσχυσης των θορύβων λόγω φαινομένων κόρνας, που επιλύονται με τον σωστό ακουστικό σχεδιασμό, ενώ οι καμπάνες του εξαερισμού θα πρέπει να λειτουργούν και σαν ηχοπαγίδες.
Είναι σκόπιμο, η λειτουργία του σταθμού να είναι ηλεκτρονικά ελεγχόμενη, ώστε να η γενική του παρακολούθηση να είναι απλή και να απαιτεί μικρό αριθμό υπαλλήλων κατά την λειτουργία του. Η ηλεκτρονική διαχείριση των θέσεων στάθμευσης, εάν εφαρμοστεί σωστά, εξοικονομεί πολύ χρόνο και καύσιμα, ενώ συμβάλλει και στην επιτυγχανόμενη ασφάλεια.
Ο χώρος του υπόγειου σταθμού, μπορεί να εξυπηρετεί και τις ανάγκες του Δήμου για άλλες λειτουργίες. Μπορεί να προβλεφθεί αποθήκη για τοποθέτηση σκηνών και προμηθειών σε περίπτωση εκτάκτων αναγκών (π.χ. σεισμός), καθώς και αποδυτήρια εργατών του Δήμου που απασχολούνται σε ιδιαίτερες εργασίες (οδοκαθαριστές και κηπουροί), και απαιτούν σήμερα πια την δυνατότητα αποθήκευσης κάποιων εργαλείων και ατομικής καθαριότητας.
Ο υπέργειος χώρος του σταθμού, διαμορφώνεται σε συνέχεια της υπάρχουσας πλατείας, σε μια νέα αισθητική αντίληψη, όπου διατηρούνται ορισμένα χαρακτηριστικά τοπόσημα, αλλά αποδίδεται σαν κοινόχρηστο πράσινο. Μία τέτοια συνολική αντιμετώπιση, δημιουργεί της προϋποθέσεις μιας συνολικής πολεοδομικής ανάπλασης, με ευεργετικά πλεονεκτήματα για την ευρύτερη περιοχή του εμπορικού κέντρου της Μεσσήνης.
Πέρα από την ευεργετική του επίδραση στο μικροκλίμα της περιοχής, η διευρυμένη λειτουργία της πλατείας κατά πρώτο με την αναβάθμιση της υπάρχουσας και κατά δεύτερο με την προσθήκη ικανής πράσινης έκτασης στο κέντρο της πόλης, θα δημιουργήσει ένα "πράσινο κόμβο" στον αστικό ιστό , που πιθανά να οδηγήσει στην δημιουργία και στον σχεδιασμό ενός δικτύου "πράσινων πεζοδρόμων" η αλλιώς οδών ήπιας κυκλοφορίας (woonerfs) στην ευρύτερη περιοχή, μια και απ' ότι διαπιστώσαμε, η πόλη της Μεσσήνης, παρόλα τα τυπικά φαινόμενα αστικοποίησης που παρουσιάζει, έχει ακόμα τις δυνατότητες να προλάβει, και να στραφεί προς τον σχεδιασμό της βιώσιμης ανάπτυξης, πράγμα που θα βελτιώσει τις περιβαλλοντικές συνθήκες και την βιωσιμότητα της ευρύτερης περιοχής, ενώ η συστηματική παρακολούθηση διεθνών συνθηκών καθώς και η συμμετοχή -σαν Δήμος Μεσσήνης- σε διεθνείς οργανισμούς (πχ. ICLEI - International Council for Local Environmental Initiatives), αποφέρει πολλαπλά οφέλη, με την επικοινωνία, την υιοθέτηση διεθνών πρακτικών σε συγκεκριμένα προβλήματα καθώς και με την ανταλλαγή εμπειριών από εφαρμοσμένες λύσεις.
5.1. ΚΕΝΤΡΟ ΜΗΧΑΝΟΚΙΝΗΤΟΥ ΑΘΛΗΤΙΣΜΟΥ ΜΕΣΣΗΝΗΣ
5.2. Γενική Περιγραφή
Πρόκειται για το πρώην στρατιωτικό αεροδρόμιο Τριόδου, που ευρίσκεται σε απόσταση 10 χλμ. από την πόλη της Μεσσήνης. Το συνολικό εμβαδόν του υφιστάμενου γηπέδου είναι 379,40 στρ. Υπάρχουν μερικά κτίσματα ήσσονος σημασίας και σε κακή κατάσταση, που θα ήταν πιθανά δυνατόν να αποκατασταθούν και να διατηρηθούν στα πλαίσια διαφύλαξης αρχιτεκτονικής μνήμης βιομηχανικής αισθητικής.
5.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Το προτεινόμενο Κέντρο Μηχανοκίνητου Αθλητισμού, είναι ικανό και πρέπει να στεγάσει μια πληθώρα δραστηριοτήτων ώστε να αποτελέσει ένα υπερτοπικό πόλο έλξης, όχι μόνο σε διαδημοτικό επίπεδο αλλά και σε επίπεδο περιφέρειας.
Εκτός από την απαιτούμενη χρήση του σαν κέντρο μηχανοκίνητου αθλητισμού, και λόγω του ότι αγώνες δεν είναι δυνατόν να τελούνται σε καθημερινή βάση, πρέπει να επιδιωχθεί να είναι ένα συγκρότημα χρήσεων που θα είναι αυτοχρηματοδοτούμενο όσον αφορά τα λειτουργικά του έξοδα.
Αυτό επιτυγχάνεται με την παράλληλη λειτουργία του σαν Κέντρο Δραστηριοτήτων Ελευθέρου Χρόνου και Εκπαίδευσης που να απευθύνεται σε ευρύ φάσμα ηλικιών και των δύο φύλων. Θα πρέπει λοιπόν να διευθετηθούν ζώνες επάλληλων συγγενών δραστηριοτήτων, ώστε να είναι δυνατόν -με την απαιτούμενη ασφάλεια- να διεξάγονται παράλληλα συγγενή δρώμενα. Φυσικά θα χρησιμοποιείται και από τα προτεινόμενα ΤΕΙ Μεσσήνης σαν πεδίο δοκιμών και εφαρμογής.
Θα πρέπει να σημειώσουμε ότι η υφιστάμενη οδός πρόσβασης στο αεροδρόμιο χρήζει βελτίωσης λόγω της αναμενόμενης μεγάλης ροής θεατών σε δύο χρονικές φάσεις (αρχή και τέλος γεγονότος), ενώ θα πρέπει να προβλεφθεί και εναλλακτική πρόσβαση σε οχήματα έκτάκτων αναγκών (πυροσβεστική και ασθενοφόρο).
Είναι προφανές ότι απαιτείται χώρος μόνιμου ιατρείου και πρώτων βοηθειών, καθώς και μόνιμη εγκατάσταση πυροσβεστικού σταθμού, που θα επανδρώνονται όταν τελούνται αγώνες, ενώ θα υπάρχει πρόβλεψη χώρου ελικοδρομίου (και για VIPs). Σημαντικό δε σε τέτοιες εγκαταστάσεις είναι και η διευθέτηση των απαιτούμενων θέσεων στάθμευσης τόσο για μικρά όσο και για μεγάλα οχήματα.
Οι γενικές κατηγορίες εισερχομένων ατόμων θα είναι:
· Θεατές παντός είδους αγώνων
· Χρήστες εγκαταστάσεων
· Επισκέπτες
· Αγωνιζόμενοι
· Κριτές και Χρονομέτρες
· Προσωπικό Ασφαλείας
· Προσωπικό Εκτάκτων Αναγκών
· Διοικητικό Προσωπικό.
Είναι προφανές ότι οι ηλικιακές ομάδες περιορίζονται ανά κατηγορία.
Οι προτεινόμενες ειδικές χρήσεις είναι:
· Πάρκο Κυκλοφοριακής Αγωγής (σχολική εκπαίδευση)
· Κέντρο Ασφαλούς Οδήγησης (εκπαίδευση)
· Κέντρο Ασφαλούς Αγωνιστικής Οδήγησης (εκπαίδευση - φυτώριο)
· Λέσχη Φίλων Παλαιού Αυτοκινήτου (αγώνες)
· Μουσείο Αυτοκίνησης
· Αίθουσα Πολλαπλών Χρήσεων (προβολές)
· Λέσχη Οδηγών Αγώνων Πελοποννήσου (αγώνες)
· Λέσχη Κίνησης με ΑΠΕ (Ανανεώσιμες Πηγές Ενέργειας) (αγώνες και τεχνογνωσία solar, air, biodiesel, hybrid)
· Λέσχη Φίλων Μοτοσικλέτας (αγώνες)
· Λέσχη Go Cart (αγώνες φυτώριο)
· Κέντρο Μοντελισμού (εκπαίδευση και αγώνες)
· Πρόσκοποι (εκπαίδευση)
Το αυτοκινητοδρόμιο θα πρέπει να επιτρέπει την διεξαγωγή των κάτωθι κατηγοριών αγώνων μηχανοκίνητου αθλητισμού:
· Πρωτάθλημα Αυτοκινήτων Τουρισμού (όλες οι κατηγορίες)
· Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Dragster
· Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Ιστορικών Αυτοκινήτων
· Ευρωπαϊκό Κύπελλο Αγωνιστικών Φορτηγών
· Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Αγώνων Μοτοσικλέτας (street)
· Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Αγώνων Μοτοσικλέτας (dragster)
· Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Αγώνων Μοτοσικλέτας (super motard)
· Ευρωπαϊκό Πρωτάθλημα Go Cart
· Κύπελλο Εναλλακτικών Πηγών Ενεργείας.
Οι προδιαγραφές σχεδιασμού των εγκαταστάσεων μηχανοκίνητου αθλητισμού είναι της FIA (Federation Internationale de l' Automobile).
Οι κτιριακές εγκαταστάσεις, θα πρέπει να παραπέμπουν στην ιστορική μνήμη της χρήσης της περιοχής (αεροδρόμιο) που συνάδει με την προτεινόμενη χρήση. Δεν είναι απαραίτητο να είναι συμβατικές κατασκευές - μπορούν να χρησιμοποιηθούν σύμμεικτες κατασκευές για λόγους κόστους- ενώ θα πρέπει να εφαρμόζονται πρακτικές εξοικονόμησης ενεργείας με παθητικά και ενεργητικά συστήματα (ενεργειακός σχεδιασμός κελύφους).
Οι κερκίδες των θεατών, δεν είναι απαραίτητο να είναι όλες μόνιμες, αλλά μπορούν να χρησιμοποιηθούν λυόμενα συστήματα, που θα προσαρμόζονται στις απαιτήσεις του κάθε αγωνιστικού δρώμενου.
Θεωρούμε επίσης σκόπιμο να δοθεί έμφαση στην διαμόρφωση του περιβάλλοντος χώρου κατά πρώτο από υψομετρική άποψη και κατά δεύτερο από φυτοτεχνική κάλυψη.
Εάν είναι δυνατό, καλό θα είναι να δρομολογηθεί αγορά γης όμορου γηπέδου από τον φορέα , ώστε να υπάρχει περισσότερη ευελιξία στον σχεδιασμό της διαδρομής.
6.1. ΑΞΙΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΡΟΧΘΙΑΣ ΠΕΡΙΟΧΗΣ ΠΑΜΙΣΟΥ
6.2. Γενική Περιγραφή
Η παρόχθια περιοχή του ποταμού Πάμισου, έχει προσεγγιστικά συνολικό εμβαδόν 140,00 στρ, και εκτείνεται σε μήκος 7 χιλιομέτρων στον Δήμο Μεσσήνης , με μέσο πλάτος 20 μέτρα.
Η ροή του ποταμού τους θερινούς τουλάχιστον μήνες είναι ήπια, με μέση παροχή 25 μ3/sec, ενώ χρησιμοποιείται κατά κύριο λόγο για άρδευση, ενώ δεν ενδείκνυται για δημιουργία υδατοπτώσεων.
6.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Πρόκειται για μια περιοχή εξαίρετου φυσικού κάλους, με θεσμοθετημένη NATURA, στα πλαίσια δε της υπό εκπόνησης Β' Φάσης του Γ.Π.Σ. Μεσσήνης, προτείνεται σαν ζώνη προστασίας φυσικού περιβάλλοντος..
Προτείνεται λοιπόν ήπιας μορφής ανάπτυξη, με την χρήση φυσικών κατά το δυνατόν υλικών και με γνώμονα την διατήρηση και ανάδειξη του φυσικού τοπίου.
Ο αμαξιτός δρόμος που υπάρχει στην δυτική όχθη του ποταμού, θα πρέπει να αλλάξει μερικά χάραξη, και με παράλληλες μετατοπίσεις, να αποτρέπει από την επίτευξη υψηλών ταχυτήτων, πράγμα ασυμβίβαστο με την προτεινόμενη χρήση, δηλαδή των χαμηλών ταχυτήτων, του περιπάτου και της ένταξης στο φυσικό τοπίο.
Οι υφιστάμενοι ευκάλυπτοι, σε ορισμένες περιπτώσεις γιγάντιων διαστάσεων, είναι τοποθετημένοι σε επαφή σχεδόν με την όχθη του ποταμού, οπότε χρησιμεύουν σαν πυρήνας φυσικής αναψυχής, που με ελάχιστο κόστος χρησιμεύουν για την δημιουργία παρόχθιων καθιστικών, είτε για ξεκούραση είτε και για pick nick, με φυσικά υλικά και το ελάχιστο της επέμβασης. Στο διάκενο μεταξύ των ευκαλύπτων, ο υπάρχων καλαμιώνας, δημιουργεί ένα φυσικό φράγμα-σκηνικό, που μπορεί κατά τόπους να καθαρίζεται -όχι το ίδιο μέρος κάθε φορά- ώστε στον ενδεχόμενο εποχούμενο η πεζό περίπατο, να ξετυλίγεται ένα διαφορετικό κάθε φορά σκηνικό της όχθης. Το υπάρχον υψηλό πράσινο, μπορεί να εμπλουτισθεί με περαιτέρω φύτευση, μιας γραμμικής δενδροστοιχίας, αλλά και μέσου πρασίνου.
Κατά μήκος της διαδρομής θα χαραχθεί ένας πεζόδρομος, που θα καταλήγει στην παραθαλάσσια ζώνη των εκβολών του Παμίσου. Ο πεζόδρομος θα πρέπει κατά τόπους να δημιουργεί εξέδρες μικρού βάθους στο ποτάμι, πράγμα που θα επιτρέπει το ψάρεμα, την καλύτερη θέα του νερού καθώς και μικρά αγκυροβόλια σκαφών αναψυχής, ενώ αναφερόμαστε πάντα σε μικρές ξύλινες κατασκευές. Παράλληλα μπορούν να διατηρηθούν οι δραστηριότητες διάθεσης θαλάσσιων ποδηλάτων η και μικρών ιστιοπλοϊκών σκαφών καθώς και κέντρο windsurfing, αρκεί να ενσωματωθούν στον γενικότερο σχεδιασμό της περιοχής. Για τον λόγο αυτό θα πρέπει να καθαρισθούν τοπικά οι εκβολές, καθώς και να γίνεται περιοδική εκβάθυνση, ώστε να επιτρέπεται η προσέγγιση και ο ελλιμενισμός μηχανοκινήτων και ιστιοφόρων σκαφών -τουριστικών και αγωνιστικών - με την δημιουργία ναυτικού ομίλου. Κάτι τέτοιο θα πρέπει να μελετηθεί και να υλοποιηθεί με προσοχή, καθώς η ροή του ποταμού κατά τους θερινούς μήνες είναι μικρή, που σε συνδυασμό με τους έντονους περιοδικούς νότιους ανέμους που επικρατούν στην περιοχή, πιθανά να επιτρέψουν την εισαγωγή του θαλάσσιου ύδατος σε πολύ μεγαλύτερο βάθος απ΄ότι σήμερα, με αποτέλεσμα την αλλοίωση και την πιθανή καταστροφή της φυσικής χλωρίδας και κατά συνέπεια πανίδας της περιοχής.
Η προτεινόμενη χρήση είναι αναψυχή αλλά και χώρος ήπιας μορφής άθλησης (jogging), μια που οι μικρές κλίσεις σε συνδυασμό με το φυσικό σκηνικό, καθιστούν την εν λόγω περιοχή ιδανική για παρόμοιες δραστηριότητες.
Η συνολική αυτή διαδρομή, είναι νομίζουμε σκόπιμο να συνδυάζεται με έναν ποδηλατόδρομο αποκλειστικής χρήσης και πρότυπης σχεδίασης , με εφαρμογή στην αρχιτεκτονική μικροκλίμακα. Αυτό είναι αναγκαίο λόγω της επικρατούσας κυκλοφοριακής αγωγής στον ελλαδικό χώρο, όπου εάν για τον ενήλικα, η χρήση του ποδηλάτου είναι επικίνδυνη, τότε για το παιδί είναι απαγορευτική. Η υλοποίηση αυτού του δικτύου, γίνεται με έγχρωμη σήμανση επί του οδοστρώματος, έγχρωμους τάπητες στα επικίνδυνα σημεία και ειδική σήμανση ώστε οι οδηγοί των αυτοκινήτων να έχουν πάντα επίγνωση ότι κυκλοφορούν και ποδηλάτες, ενώ οι ποδηλάτες προειδοποιούνται περί της παρουσίας αυτοκινήτων. Με αυτόν τον τρόπο αποφεύγονται τα ατυχήματα, αλλά και υπάρχει γενικότερη επιμόρφωση κυκλοφοριακών πρακτικών, σε μη αστική περιοχή, όπου η διερχόμενη κυκλοφορία είναι ήπια, είναι περιοχή φυσικής αναψυχής, και συνεπώς η οδηγική συμπεριφορά δεν είναι εξ΄αρχής φορτισμένη.
Σύμφωνα με τις διεθνείς πρακτικές μπορεί να προσφέρει εξυπηρέτηση δανεισμού και αποθήκευσης ποδηλάτων (bicycle sharing και bicycle pooling).
Ο προτεινόμενος ποδηλατοδρόμος, μπορεί να αποτελέσει ακραίο τμήμα ενός ευρύτερου περιαστικού δικτύου, που θα εκτείνεται σε όλη την παραλιακή ζώνη του δήμου Μεσσήνης. Οι πολιτικές προώθησης του ποδηλάτου σαν φιλικό προς το περιβάλλον μέσο μεταφοράς αλλά και αναψυχής, πρέπει να ασκείται και στον αστικό ιστό αλλά και στην περιβάλλουσα ύπαιθρο. Δεδομένων των προωθούμενων πολιτικών σύνδεσης της πόλης με το περιαστικό πράσινο και με την διευκόλυνση της προσπέλασης των κατοίκων σε αυτό, είναι φανερό το πόσο σημαντικό είναι η προώθηση της χρήσης του ποδηλάτου.
Θα πρέπει να οριοθετηθεί η ζώνη του ποταμού. Στο υπό εκπόνηση ΓΠΣ, προτείνεται η οριοθέτηση και θεσμοθέτηση της ζώνης του ποταμού Παμίσου, σαν ζώνης ιδιαιτέρου φυσικού κάλλους, γεγονός που συνάδει με τις προτεινόμενες χρήσεις και της ήπιας μορφής παρεμβάσεις.
7.1. ΑΛΣΟΣ ΕΥΚΑΛΥΠΤΩΝ
7.2. Γενική Περιγραφή
Το λεγόμενο άλσος ευκαλύπτων, ευρίσκεται στην παραλία του Δήμου Μεσσήνης, με συνολική έκταση 40 στρεμμάτων περίπου. Χρειάζεται κάποια οριοθέτηση και εξυγίανση λόγω της πυκνής βλάστησης, που έχει σαν αποτέλεσμα την περιορισμένη ανάπτυξη των δένδρων.
7.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Η άμεση γειτνίαση του άλσους με την παραλία δημιουργεί μια σφήνα υψηλού αισθητικού πράσινου στην περιοχή. Λόγω της πυκνής βλάστησης είναι αδύνατη η πεζοπορία η ο ποδηλατικός γύρος του άλσους.
Προτείνεται λοιπόν η αντιμετώπισή του σαν αισθητικό υψηλό πράσινο, με την δημιουργία - κατόπιν συμφώνου γνώμης του αρμόδιου Δασαρχείου - ήπιων μορφών παρέμβασης με φυσικά γήινα υλικά (ξύλο και πέτρα) και χαμηλές κατασκευές που να αναδεικνύουν αυτό το φυσικό σκηνικό με τρόπο που να ξετυλίγεται σαν διαδοχή εικόνων πρασίνου, με εναλλαγή "πράσινου τείχους από φράγμα υψηλών δένδρων" σε αντιδιαστολή με "οπτική χρωματική φυγή με ξέφωτα εποχιακών λουλουδιών"..
Το έδαφος είναι σίγουρα εύφορο, πιθανά να χρειάζεται τοπική βελτίωση κατά τόπους με 30 εκ. κηπευτικό χώμα και 15 εκ. περλίτη.
Τα φράγματα μέσου πρασίνου μπορούν να υλοποιηθούν με πυράκανθους (εναλλαγή κόκκινου-πράσινου χρώματος και λίγο πότισμα).
Η συνολική λοιπόν σχεδιαστική προσέγγιση είναι διαδοχή χαμηλών καθιστικών σε ένα κατά τόπους στρωμένο μονοπάτι, για περίπατο και ποδήλατο, με ανάδειξη οπτικών φυγών και χώρων ειδικού ενδιαφέροντος.
Σε περίπτωση που ζητηθεί η κατασκευή τεχνητής λίμνης, θα πρέπει να εξασφαλιστεί η ποιότητα του γλυκού νερού με αντλίες και φίλτρα και προκαθορισμένη σκληρότητα, αλλιώς οι αντλίες θα παρουσιάσουν σύντομα πρόβλημα. Η λίμνη δεν θα είναι κολυμβητική, αλλά θα πρέπει να εξασφαλίζεται ροή του νερού σε ημερήσια βάση τουλάχιστον για οκτώ ώρες για αποφυγή σχηματισμού γλίνας. Το μέσο βάθος του νερού πρέπει να είναι 50 εκ. Εάν ζητηθεί να υπάρχουν ψάρια, θα πρέπει να προβλεφθεί μια τοπική καταβύθιση βάθους 2 μέτρων με διαστάσεις 50εκ*50εκ, για να φωλιάζουν τα ψάρια. Θα απαιτείται καθαρισμός της λίμνης από δημοτικό υπάλληλο. Το συνολικό εμβαδόν της λίμνης για να δείχνει σαν υδάτινη επιφάνεια, πρέπει να είναι 400 μ2 τουλάχιστον, με ελεύθερο σχήμα.
Σε αυτή την περίπτωση είναι δυνατό να κατασκευασθεί απλό Δημοτικό Αναψυκτήριο. Ένα τέτοιο κτίριο, θα πρέπει να εντάσσεται στον γενικότερο χαρακτήρα του άλσους, και θα αποφέρει έσοδα στον Δήμο Μεσσήνης.
Αρκεί να χαρακτηρισθεί μέσα στο άλσος ένα περίγραμμα δόμησης με συγκεκριμένους όρους δόμησης, στο οποίο θα περιλαμβάνεται αποθήκη προμηθειών, μικρή κουζίνα για πρόχειρα γεύματα (snacks), χώροι υγιεινής και εάν προτίθεται ο Δήμος να λειτουργεί και κατά τους χειμερινούς μήνες, κλειστός χώρος σερβιρίσματος.
Ο γενικότερος χαρακτήρας του άλσους, μπορεί να παραπέμπει στην αισθητική του κλασσικού αναψυκτηρίου των sixties, με χώρο κουαρτέτου ανάμεσα στα δέντρα, μικρή πίστα χορού, καθιστικά από bamboo, ελάχιστη πλακόστρωση και σαν θεατρικό συμπλήρωμα γκαρσόνια με στολή τις βραδινές ώρες.
Εάν προσεχθεί η γενικότερη αισθητική του μπορεί να αναδειχθεί σε ένα country club της ευρύτερης περιοχής.
8.1. ΑΝΑΠΛΑΣΗ ΠΑΡΑΛΙΑΚΗΣ ΖΩΝΗΣ ΜΕΣΣΗΝΗΣ
8.2. Γενική Περιγραφή
Η παραλιακή ζώνη του Δήμου Μεσσήνης, εκτείνεται σε μήκος 7.300 μέτρων, μέσου βάθους 100 μέτρων, συνολικού εμβαδού 730 στρεμμάτων. Η παραλιακή ζώνη καταλαμβάνει όλο το νότιο τμήμα του Δήμου Μεσσήνης, ενώ το έδαφος είναι κυρίως αμμώδες. Υπάρχει κάποια άναρχη υποτυπώδης τουριστική ανάπτυξη, που απαιτεί άμεσες αντιδράσεις από τον αρμόδιο φορέα.
8.3. Γενική Κατεύθυνση Πρότασης
Η υφιστάμενη κατάσταση παραπέμπει σε τυχαία και άναρχη ανάπτυξη, που εκτείνεται καθόλο το μήκος της υπό εξέταση ζώνης.
Σημαντικά σημεία άμεσης παρέμβασης είναι:
Η απομάκρυνση της χωματερής δίπλα από της εκβολές του ποταμού Παμίσου, στο ανατολικό άκρο της ζώνης. Η ανεξέλεγκτη χρήση εναπόθεσης απορριμμάτων, όχι μόνο από τα απορριμματοφόρα του Δήμου Μεσσήνης αλλά και από όμορους Δήμους, δημιουργούν σημαντικότατο περιβαλλοντικό πρόβλημα. Δεν υπάρχει καμία πρόβλεψη χειροκίνητου η μηχανικού διαχωρισμού των απορριμμάτων, ενώ φυσικά δεν υφίσταται πολιτική ανακύκλωσης. Η ανάμιξη μεταλλικών αντικειμένων με γυάλινα και εύφλεκτα υλικά, εγκυμονούν κίνδυνους αυτανάφλεξης, ιδιαίτερα κατά τους θερινούς μήνες με μεγάλη θερμοκρασία και μεγάλη ηλιοφάνεια. Γενικά Ο Δήμος Μεσσήνης θα μπορούσε μέσω διεθνών δικτύων πόλεων (πχ. ICLEI - International Council for Local Environmental Initiatives), να υπάρχει ανταλλαγή αστικού προβληματισμού προσαρμοσμένου στις τοπικές συνθήκες, και κυρίως η εισαγωγή και διαχείριση της απαραίτητης τεχνογνωσίας, που εναρμονίζεται με τις διεθνείς περιβαλλοντικές πρακτικές και τις κατευθύνσεις της Ευρωπαϊκής Ένωσης.
Η χάραξη του αιγιαλού και της παραλίας, κατά δεύτερο λόγο θα εξασφαλίσει τον απαραίτητο ελεύθερο χώρο, και θα προλάβει το όποιο προσπάθεια οικοδόμησης εντός της ζώνης, που έχουν σαν αποτέλεσμα την φραγή της πρόσβασης στην παραλία, ενώ δρουν αποτρεπτικά στην όποια μεταγενέστερη προσπάθεια χάραξης οδού εξυπηρετήσεως, και διευθέτησης θέσεων στάθμευσης. Η σύνδεση και η συνέχεια της ζώνης φυσικής αναψυχής με την παρόχθια ζώνη του ποταμού Παμίσου είναι επιβεβλημένη. Αυτή η συνέχεια του φυσικού σκηνικού, θα δημιουργήσει έναν ισχυρότατο πόλο βιώσιμης ανάπτυξης και τουριστικής έλξης, που εάν διευθετηθεί με τον ενδεδειγμένο τρόπο θα αποφέρει πολλά οικονομικά οφέλη στην περιοχή.
Η μερική διευθέτηση του παραπόταμου του Παμίσου, δημιουργεί ένα φυσικό σκηνικό εκπληκτικής φυσικής καλλονής, που όμως κινδυνεύει από άσκοπες παρεμβάσεις. Το συγκεκριμένο σημείο ενδείκνυται για δημιουργία του Ναυτικού Ομίλου Μεσσήνης, μια και υπάρχει ήδη φυσική δίοδος από την θάλασσα, με μια "σφήνα γης" που εισχωρεί στην θάλασσα. Η κατασκευή μικρού κτίσματος στην μικρή έκταση σε συνδυασμό με θαλάσσιες αθλητικές δραστηριότητες, θα ωφελήσουν την περιοχή. Η υπάρχουσα μικρή γέφυρα θα πρέπει να αναβαθμιστεί, σε συνδυασμό με την εσωτερική μαρίνα.
Στη συνέχεια και σε κοντινή απόσταση ευρίσκεται το άλσος με του ευκαλύπτους, μια σημαντική έκταση 40 περίπου στρεμμάτων, μέσα στην παραλιακή ζώνη, που επιβάλλεται -όπως αναφέρουμε και σε άλλο σημείο του παρόντος- η άμεση συνέχεια και σύνδεση με την παραλιακή ζώνη.
Η δημιουργία μικρών αθλητικών εγκαταστάσεων, πχ. beach volley, volley ball, basket ball, mini soccer , beach soccer, tennis, μικρής χωρητικότητας και με χαμηλό κόστος συντήρησης, χωρίς μεγάλες υπερκατασκευές, θα προσελκύσουν τις μικρότερες ηλικίες και των δύο φύλων με αποτέλεσμα την διεξαγωγή κατ' αρχήν τοπικών πρωταθλημάτων και μετέπειτα διασυλλογικών αγώνων.
Απαιτείται η χάραξη παραλιακού πεζόδρομου και ποδηλατοδρόμου, παράπλευρα του προβλεπόμενου οδοστρώματος, με διευθέτηση χώρων στάθμευσης για τους λουόμενους (και για μεγάλα οχήματα), με φύτευση ανθεκτικών τοπικών ειδών, με δημιουργία εναλλασσόμενου φυσικού σκηνικού απόκρυψης-οπτικής φυγής προς την θάλασσα, με πέργκολες που να συνδυάζονται με χώρος στάσης, και με μικρά αναψυκτήρια και εστιατόρια σε συγκεκριμένες περιοχές με περιορισμούς της δόμησης. Η γενική κατεύθυνση είναι προφανώς η αναψυχή, και ο τουρισμός, αλλά όχι σε μια τελείως γραμμική και συνεχή ζώνη, που παραπέμπει σε ατυχή πολεοδομικά παραδείγματα. Απαραίτητη είναι και η μελέτη φωτισμού κάποιων ειδικών σημείων, που ενδείκνυνται για νυκτερινούς θερινούς περιπάτους.
Οι χρήσεις και δραστηριότητες που μπορεί να συγκεντρώσει μια παραλιακή ζώνη μήκους 7,3 χιλιομέτρων, είναι πάρα πολλές, και φυσικά ξεφεύγει του σκοπού αυτής της καταρχήν προσέγγισης, μια και το φυσικό αντικείμενο απαιτεί σύγχρονη σχεδιαστική προσέγγιση. Αυτό είναι αντικείμενο εκπόνησης ενός Σχεδίου Γενικής Διάταξης (Master Plan) της ευρύτερης παραλιακής ζώνης του Δήμου Μεσσήνης.-
Αθήνα, Ιούλιος 2004
